Diederik en de vrouwen

Deze column werd uitgesproken door Ilse Raaijmakers tijdens Hét Rode Café met Diederik Samsom van 26 oktober 2016.

Beste aanwezigen, beste partijgenoten,

Jullie zijn vandaag allemaal met bepaalde verwachtingen naar dit Rode Café gekomen. Wellicht wil je weten wat die Samsom te vertellen heeft, wil je kijken of hij kan overtuigen of hij je kan raken? Wellicht heb je vorige week ook Asscher gezien en wil je nu beide heren met elkaar vergelijken. Op debattechniek, op uitstraling, op danskwaliteiten of drankkeuze? Het is vanavond allemaal mogelijk.

Maar mocht je hopen op een duidelijke richtingenstrijd binnen de PvdA, op kandidaten die zich positioneren ten opzichte van elkaar en een inhoudelijk programma uiteenzetten, dan kom je bedrogen uit. Inhoudelijk is deze lijsttrekkersverkiezing namelijk stiekem een farce.

En dat is ook niet zo gek. We zijn allemaal lid van de PvdA (of worden lid om te kunnen stemmen). Allemaal zijn we voor samen sterk, solidariteit, sociale zekerheid, een fatsoenlijk bestaan en nog meer van dat soort krachtige slogans. Geen wonder dus dat de twee koplopers in deze verkiezing zich niet hard tegen elkaar afzetten. Geen van beide kandidaten gaat ook zeggen: ik ben een linkse PvdA’er, ik ben een rechtse PvdA’er, conservatief of liberaal. Samsom of Asscher, het is als kiezen tussen groene thee of earl grey thee. Het is allebei thee, alleen een ander smaakje. Over die andere zure theesmaken in deze verkiezing wil ik het nu helemaal niet hebben. Laat ik alleen zeggen dat voor smaakjes die zich presenteren als “vernieuwing”, er wel erg de muffe lucht omheen hangt van thee die z’n smaak allang kwijt is.

Wat blijft er dan over als de verkiezing niet om de inhoud draait? Precies, de vorm. Het gaat om de uitstraling, het charisma, het uiterlijk, kortom “het poppetje”. Niet voor niets wordt deze verkiezing vaak met een talentenjacht vergeleken, want zoeken wij niet ook de x-factor? Wij organiseren zelf deze Idols-verkiezing in de hoop weer meer media-aandacht te genereren en als het even kan – in de woorden van Samsom – positieve energie uit te stralen. Vestigen we daarmee de aandacht van de kiezer op de inhoud van onze rode plannen? Natuurlijk niet. We vestigen de aandacht op onze poppetjes. Het is één grote poppenkast.

Denken we aan poppenkast, dan denken we aan Jan Klaassen en Katrijn. Maar wacht eens even? Waar is Katrijn? Waar zijn de vrouwen in deze verkiezingen? Ik weet niet hoe het andere vrouwelijke PvdA-leden in de zaal vergaat, maar ik voel me in de steek gelaten. Om Michelle Obama te citeren in haar fenomenale speech waarin ze Trump aanviel: “I’m going to get a little serious here.”

Door wie voel ik me in de steek gelaten? Door de vrouwen? Ja, ook een beetje door de vrouwen. Waarom hebben zich geen vrouwen gemeld? Het makkelijke antwoord luidt: ze hadden geen zin. In mijn ogen is het niet de voornaamste reden, maar het is niet helemaal onwaar. Vrouwen, we mogen inderdaad ook de hand in eigen boezem steken en bij onszelf te rade gaan. Waarom geven we altijd het podium aan mannen? Waarom steken we niet zelf onze hand op? Als een deel van het probleem bij ons ligt, dan ligt de oplossing ook bij ons. Wij moeten onze rol op het podium bevechten. Klein voorbeeld uit eigen praktijk: ik sta hier vanavond maar mooi tussen de mannen op het podium.

De ware oorzaak voor de afwezigheid van vrouwen is echter veel complexer. Het gaat dan om de vraag of er überhaupt vrouwen zijn die hun hand op kunnen steken, die niet alleen voor spek en bonen meedoen. Die kwestie roept vragen op, zeker ook aan Diederik Samsom. Wat heeft u gedaan om de kweekvijver van vrouwelijk talent groter te maken? Heeft u de afgelopen 4 jaar wel hard genoeg gewerkt om nieuw talent klaar te stomen voor de top? Ik denk van niet en laat ik 2 voorbeelden noemen.

Laten we eerst naar de kieslijst uit 2012 kijken. Als je naar de top 20 kijkt, doemt voor de vrouwen een schrikbarend beeld op: veel vrouwen zijn gestopt of keren niet meer terug naar de Tweede Kamer. Ik noem maar: Jetta Klijnsma, Tanja Jadnanansing, Désirée Bonis, Myrthe Hilkens, Angelien Eijsink, Lea Bouwmeester. Uit de toenmalige top 10 keert zelfs niemand terug in de Kamer. Natuurlijk, de lijst wordt door het bestuur en het Congres opgesteld; niet door de partijleider. Maar wat heb je aan een fifty-fifty man-vrouw-lijst als de mannen blijven en de vrouwen vertrekken? Meneer Samsom: daar kijk ik u op aan. Als fractievoorzitter bent u ook een people manager. U heeft de taak een team te smeden, om politieke talenten verder te ontwikkelen en aan de partij te binden. Dat is voor wat betreft het vrouwelijk talent maar matig gelukt.

Nog een voorbeeld. U had de kans om vrouwelijk politiek talent te demonstreren bij de vorming van dit kabinet. Van de 6 PvdA ministers zijn er 2 vrouw, waarvan er maar 1 een eigen ministerie heeft. Ter vergelijking: bij de VVD was de verdeling man/vrouw fifty fifty als je Rutte niet meerekent. Die 3 vrouwelijke ministers hebben ook allen eigen ministeries. Dat wordt nog absurder als je het bredere plaatje bekijkt. De PvdA leverde al talloze keren in haar bestaan invloedrijke en gezagvolle posten als de minister van Financiën en de minister van Buitenlandse Zaken. Nog nooit waren dat vrouwen! En meneer Samsom: u haalde nota bene zelf politiek talent Asscher naar de landelijke politiek. Waarom geen lokaal vrouwelijk talent naar Den Haag gehaald als minister?

Dames en heren, al 70 jaar bestaat de PvdA om ongelijkheid in de samenleving te bestrijden. Wat zegt dat als wij nog nooit in staat waren een vrouwelijke lijsttrekker op te leveren? Wij zouden toch tekeer moeten blijven gaan tegen het feit dat er nog steeds geen 50% vrouwen in de Kamer zit? Of dat van de topfuncties bij de overheid – waar zo veel PvdA’ers zitten – amper 30% door vrouwen wordt bekleed? Moeten we daar trots op zijn? Ik vraag me eerder af: hoe hebben we het zover laten komen? We zijn nota bene de opvolger van de partij die streed voor algemeen vrouwenkiesrecht. We mogen die strijd nooit laten rusten. En die strijd gaat wat mij betreft nog veel verder dan onze lijsttrekkersverkiezing.

Ik wil eindigen met een heel persoonlijk voorbeeld. Ik heb een dochter en wie weet krijg ik er in april nog wel een bij. Laatst moest ik in een boekje voor mijn dochter antwoord geven op de volgende vraag: Wat hoop je ooit samen met je kind te beleven? Het is dan leuk als ze over 20 jaar leest wat ik daar opgeschreven heb. Natuurlijk wil ik mooie reizen met haar maken, hutten bouwen in het bos of rennen op het strand. Maar dat schreef ik niet op. Ik schreef: “Dat Nederland een vrouwelijke minister-president krijgt.” Dat hoop ik ooit met haar te beleven. Mijn man moest eerst hard lachen: “Pffff is dat wat je met haar wilt beleven? Dat kan ook alleen maar een PvdA-lid opschrijven.” Maar toen werd het stil en zei hij: tenzij mijn dochter dit over 20 jaar leest en Nederland nog steeds geen vrouwelijke premier heeft gehad. Dan is er niets grappigs aan, dan is het diep triest.

Diederik Samsom, hopelijk geeft dit stof tot nadenken. U wilt waarschijnlijk weten: hoe win ik de vrouwenstem? Want ja de vrouwenstem is belangrijk, kijk naar de Amerikaanse verkiezingen. Laat ik voor mezelf spreken. Vertel mij hoe u ervoor gaat zorgen dat uw opvolger een vrouw is. Dan wint u mijn stem.