Het Utrechtse Ombudsteam helpt: Jaarverslag over 2018

Samenstelling

Het Ombudsteam bestaat uit: Tilly Fast (coördinator), Peter de Klerk en Rudolf van der Ham. Merel Wessels is het Ombudsteam vanaf de zomer van 2018 komen versterken. Karin Boudewijns heeft het Ombudsteam na 2,5 jaar verlaten.

Ombudsteam helpt veel mensen

Het PvdA Ombudsteam Utrecht is in maart 2009 van start gegaan. We zijn nu dus bijna 10 jaar bezig. We hebben in die tijd 474 problemen behandeld. De laatste jaren was het aantal behandelde zaken redelijk stabiel, circa 55 per jaar. In 2017 is het aantal zaken echter sterk gedaald. Deze daling heeft zich in 2018 doorgezet.

Hoe komen mensen bij ons terecht?

In het najaar van 2016 daalde het aantal nieuwe zaken. Een daling die zich doorgezet heeft in 2017 en 2018. Oorzaak hiervan kan zijn dat we onze 3-maandelijkse column in het Stadsblad moesten stoppen. Ook de verhuizing van het partijkantoor op de Amsterdamsestraatweg naar de van Brammendreef kan een oorzaak zijn. Hierdoor kwam er niemand meer op het spreekuur binnenlopen en hebben we het spreekuur gestopt. Ook was er daardoor minder aandacht voor de poster van het Ombudsteam met contactgegevens op het raam. Het is ook mogelijk, dat de mensen nu beter de weg vinden naar de buurtteams en dat die nu goed draaien. Tenslotte kan het minder populair zijn van de PvdA en het daardoor geringer aantal fractieleden in de gemeenteraad een rol hebben gespeeld.

Campagne

Om er voor te zorgen, dat mensen die dit nodig hebben het Ombudsteam weer beter weten te vinden hebben we in het najaar van 2018 een campagne gevoerd. We wilden meer bekendheid voor het Ombudsteam genereren en op proef een aantal spreekuren houden in buurtcentra. We hebben Ombudsteam posters opgehangen in 27 buurtcentra verspreid over de hele stad. Op deze posters werden spreekuren aangekondigd op twee zaterdagen in oktober in buurtcentrum de Jager in Overvecht. Voorafgaand de spreekuren zijn door het bestuur in de wijk rond buurtcentrum de Jager en in het winkelcentrum Overvecht flyers van het Ombudsteam en de aankondiging van de spreekuren verspreid. Informatie over het Ombudsteam met de aankondiging van de spreekuren is ook via een persbericht van de PvdA Utrecht verspreid, op de site van het Stadsblad bij de agenda ingevoerd, naar de webredactie van het Dreefnieuws gestuurd en op de facebooksite van het Ombudsteam en de PvdA Utrecht gezet. Tenslotte is hierover nog getwitterd door de PvdA Utrecht.

Deze campagne had echter geen (direct) resultaat. Op de twee spreekuren heeft zich niemand gemeld. Hierop is besloten geen nieuwe spreekuren te plannen. Wel is besloten om nog ‘advertentiekaartjes’ op te hangen bij supermarkten. Op dit kaartje zijn de contactgegevens van het Ombudsteam aangegeven en is in één zin aangegeven wat het Ombudsteam doet. Dit heeft twee nieuwe meldingen (één er van in 2019) opgeleverd. Het overgrote deel (69%) van de problemen komt direct bij het Ombudsteam binnen via de mail of telefonisch. Via het fractiekantoor is in 2018 geen enkele zaak binnengekomen.

UWV en gedeeltelijke afkeuring

Wim heeft ons kaartje in de supermarkt zien hangen. Hulp van het Ombudsteam kan hij goed gebruiken. Hij is voor 60% afgekeurd en krijgt een gedeeltelijke uitkering. Hij moet er bij werken om voldoende inkomsten te hebben, maar dat lukt hem echt niet, hoe graag hij dat ook wil. Hij heeft een brief geschreven. Met de hand, een computer heeft hij niet. Hij is volledig arbeidsongeschikt. Maar het UWV blijft bij 60% afkeuring. Wat moet hij nu doen?  We gaan op bezoek bij Wim en bespreken de mogelijkheden. Hij kan in beroep gaan, geholpen door een advocaat. Wij geven de naam van een gespecialiseerd advocatenkantoor dat ook mensen met weinig geld bijstaat. Wim kan ook bij de gemeente bijzondere bijstand aanvragen voor de kosten van juridische bijstand. Maar heel belangrijk is ook dat hij een aanvullende toeslag van het UWV (tot aan sociaal minimum) kan krijgen. Wim is heel blij met onze ondersteuning en gaat meteen aan de slag.

In welke wijk worden de meeste problemen gemeld?

Van vier mensen is het niet bekend in welke wijk ze wonen. Deze problemen zijn telefonisch of per e-mail afgehandeld. Ook kwam een probleem binnen van een inwoner van IJsselstein. Deze hebben we verwezen naar de PvdA-fractie in deze gemeente. Een inwoner van Vianen die een probleem met het UWV meldde, hebben we wel geholpen en van informatie voorzien, omdat in deze gemeente geen PvdA Ombudsteam aanwezig is.

Waarover gaan de problemen?

De problemen betreffen een grote diversiteit aan onderwerpen. Deze waren in 2018 waren als volgt.

Niet eens met ondersteuningsplan voor PGB

Laura heeft al jaren een PGB vanuit de WMO voor begeleiding in verband met haar ziekte. De indicatie loopt nu af. De gemeente geeft in een keukentafelgesprek aan nader onderzoek te willen doen naar de begeleidingsbehoefte. Een extern bureau heeft nu rapport uitgebracht. Het Buurtteam heeft op basis daarvan een ondersteuningsplan opgesteld. Zonder overleg met Laura! De doelen die daarin staan vindt Laura onhaalbaar, dat kan ze helemaal niet. En ze krijgt nog maar een derde van de begeleidingsuren. Daar is ze het helemaal niet mee eens. Maar als ze dat ondersteuningsplan niet tekent krijgt ze geen nieuwe indicatie. Het Ombudsteam zoekt het uit. Natuurlijk kunnen wij niet oordelen over de begeleiding die Laura nodig heeft. Maar in de Beleidsregels WMO 2018 van de gemeente Utrecht lezen we, dat het Buurtteam samen met je een ondersteuningsplan opstelt. Als je het er niet mee eens bent heb je recht hebt op een second opinion of mediation. En als je niet wenst te tekenen, moet de reden daarvoor genoteerd worden in het ondersteuningsplan. We raden Laura aan dit te bespreken met het Buurtteam en om een second opinion te vragen. Ze gaat hier zelf verder mee. Mocht het proces toch niet goed lopen zal ze weer contact met ons opnemen. Dan kijken we of we kunnen bemiddelen.

Wat zijn de resultaten?

De behandeling van de problemen door het Ombudsteam had het volgende resultaat.

Helpt het Ombudsteam?

Ruim een derde van de problemen werd opgelost door het Ombudsteam. We zochten de zaak uit en konden mensen helpen door informatie te geven en door te verwijzen naar de juiste persoon of instantie. Ook werd actie ondernomen door bijvoorbeeld contact op te nemen met de gemeente, woningcorporatie, energiebedrijf of belastingdienst en het probleem te bespreken of het buurtteam in te schakelen. Aan 31% van de problemen konden we niets doen. We kunnen dan wel uitleggen dat het goed is uitgezocht door de verantwoordelijke instantie en het volgens de regels is gelopen. Meestal leidt dit wel tot begrip bij degenen die met hun klachten bij het Ombudsteam aankloppen. In elk geval zijn ze blij dat het door ons is uitgezocht is en er serieus naar hun problemen gekeken is.

Schulden en dreigende huisuitzetting

Alies heeft al lang een huurachterstand en dreigt uit huis gezet te worden. Er ligt al een ontruimingsvonnis. Maar ze snapt er niets van, ze heeft helemaal niet zoveel schuld. Het Ombudsteam spreekt met Alies af. De rechter zegt dat ze 25.000 euro schuld heeft. Ze is heel boos, dat kan toch echt niet kloppen. Ze staat onder bewindvoering, maar van brieven met overzichten van haar schulden snapt ze ook helemaal niets. Iedereen zegt maar wat, er klopt gewoon niets van. Onder die bewindvoering wil ze ook uit, dat is helemaal niet nodig. Maar de rechter wijst dat steeds af. We ploegen alle brieven door die Alies gelukkig allemaal heeft bewaard. En we bellen met de bewindvoerder. Deze specificeert de schulden. En die heeft Alies zeker. Maar in die 25.000 euro zitten ook heel veel deurwaarderskosten. Hierover is ook de bewindvoerder heel boos. Hij geeft aan, dat de aanvraag voor de wettelijke schuldsanering (WSNP) nu bij de rechter ligt. Dan is ze na 3 jaar van haar schulden af en kan ze ook in huis blijven wonen. Ze moet hier dus echt wel aan meewerken. Wij gaan terug naar Alies en leggen alles uit, de schulden en de procedures. En dringen er op aan, dat ze bewindvoering en het WSNP-traject accepteert. Dan kan ze in het huis blijven wonen. Een paar weken later belt Alies. De rechter heeft haar toegelaten tot de WNSP. En wat bijzonder is, het is maar voor één jaar. De huur wordt betaald, ze mag in de woning blijven wonen. Ze bedankt ons voor alles. We wilden haar aanhoren. We hebben het haar goed uitgelegd. Ze snapte er eerst niks van, maar nu is het helemaal duidelijk.

Contact met de PvdA raadsfractie of Tweede Kamerfractie

Voor sommige problemen schakelen we de PvdA raadsfractie of Tweede Kamerleden in. We doen dit om zaken uit te zoeken in acute situaties of om onrechtvaardig uitwerkend beleid, procedures of regelgeving te veranderen. Het contact met de fractie loopt goed. We overleggen periodiek over de aanpak van zaken en het beleid van gemeente of woningcorporatie. In 2018 heeft dit niet geleid tot het stellen van vragen door de fractie in een commissie of aan de wethouder. Wel is een zaak over de inkomensgrens voor kwijtschelding van gemeentebelastingen aan de Tweede Kamerfractie doorgegeven.

Geen kwijtschelding gemeentebelastingen meer

Bert heeft een uitkering en hoeft daardoor al heel wat jaren geen gemeentelijke belastingen te betalen. Nu ineens moet hij dat wel, omdat hij teveel vermogen heeft. Hoe kan dat nou? Hij heeft alleen maar een klein beetje geld opzij gezet voor toekomstige uitgaven. Mensen die er op los leven komen wél in aanmerking voor kwijtschelding en mensen die zuinig leven zijn “de klos”? Het Ombudsteam zocht het uit. Wat blijkt? Tot 2016 kreeg je in Utrecht als je een uitkering had automatisch kwijtschelding van gemeentebelastingen. Daarna konden allerlei belastinggegevens gemakkelijker gekoppeld worden. De gemeente kan nu eenvoudiger na gaan hoeveel spaargeld je hebt. En wat is het probleem? Om kwijtschelding te krijgen mag je veel minder spaargeld hebben dan voor een bijstandsuitkering.
Bij de bijstand wordt gekeken naar hoeveel vermogen je hebt. Als alleenstaande mag je maximaal circa 6.000 euro hebben. Voor kwijtschelding wordt gekeken naar het bedrag dat je nodig hebt om van te leven. Het rijk heeft bepaald hoeveel dat is. Dat bedrag is veel lager. Voor een alleenstaande is dat ongeveer 1.500 euro. Gemeenten zijn gebonden aan deze rijksnorm en kunnen daar maar een klein beetje van afwijken.
De gemeente Utrecht heeft toenmalige staatssecretaris van Financiën Wiebes gevraagd om het bedrag voor kwijtschelding gelijk te trekken (te verhogen) met het bedrag voor de bijstand. Dat heeft geen effect gehad. We hebben dit doorgegeven aan onze Tweede Kamerfractie. Kunnen zij inbrengen dat de bedragen gelijk getrokken worden of dat in elk geval gemeenten zelf mogen bepalen of ze willen afwijken van de inkomensgrens voor kwijtschelding?