Schrijnende woon- en werksituatie van arbeidsmigranten moet worden aangepakt

Steeds vaker horen we berichten over de slechte woon- en werkomstandigheden van arbeidsmigranten. Tijdens de corona crisis komt dit nog extra naar voren. Vooral omdat deze werknemers door het werk dat ze doen en de manier waarop zij gehuisvest worden onvoldoende beschermd zijn tegen het virus. Zij kúnnen zich op het werk en in hun woning amper aan de anderhalve meter regel houden. Hoog tijd dus dat er actie wordt ondernomen. Veel daarvan zal op landelijk niveau geregeld moeten worden, maar gemeenten kunnen ook zelf al heel veel doen. Rick van der Zweth heeft hier schriftelijke vragen over gesteld aan het college.

Meer arbeidsmigranten 

Sinds 2014 is er jaarlijks sprake van een forse toename van het aantal arbeidsmigranten in Nederland, waarvan Poolse werknemers een groot deel uitmaken. Volgens de monitor Internationale werknemers (30 september 2019, Decisio) zijn er in Utrecht 15.000 internationale werknemers, waarvan 8.600 arbeidsmigranten. Deze cijfers zijn overigens van 2017. Uit landelijke gegevens blijkt dat van ongeveer 35% van hen geen woonlocatie bekend is.

Noodklok

Werkgevers en uitzendorganisaties luiden al langere tijd de noodklok vanwege het oplopende tekort aan goede huisvesting voor arbeidsmigranten. De Stichting Normering Flexwonen (SNF) ziet toe op huisvesting die aan kwaliteitseisen voldoet en dat levert resultaat op. Inmiddels hebben meer dan 550 bedrijven die samen ruim 80.000 verblijfsplaatsen verzorgen, het SNF-keurmerk. Koos Karssen, voorzitter van SNF, noemde dat een prachtige start, maar wees er ook op dat daarnaast nog veel te veel huisvesting niet aan de minimale kwaliteitseisen voldoet.

Kwetsbaar voor het virus

Dat de werk- en leefomstandigheden van arbeidsmigranten veelal slecht zijn is al langer bekend. Zij werken, wonen en reizen dicht op elkaar en werken soms op verschillende locaties. Zij wonen veelal in door werkgevers beschikbaar gestelde huisvesting met veel mensen dicht op elkaar, met geregeld wisselende samenstelling, weinig privacy en geen mogelijkheden om afstand te bewaren. Dit maakt dat zij extra kwetsbaar zijn voor besmetting met het Corona virus.

Aanjaagteam

Het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten, onder leiding van Emile Roemer, is op 4 mei jl ingesteld door het kabinet. De opdracht was om voorstellen te doen om de werk- en leefomstandigheden van arbeidsmigranten te verbeteren, met als doel om de risico’s op coronabesmetting op de korte termijn te verminderen en hun positie op de langere termijn te verbeteren. In de aanbevelingen, die op 11 juni aan het kabinet gepresenteerd zijn, staan ook aanbevelingen richting gemeenten. De PvdA wil het volgende weten.

Waar en hoe wonen de arbeidsmigranten

• Zijn er actuele cijfers van het aantal arbeidsmigranten dat in Utrecht woont? Hoeveel van hen werken ook in Utrecht?
• Is er vanuit de gemeente zicht op waar deze arbeidsmigranten wonen, zowel qua spreiding over de stad als over het aantal mensen waarmee zij een woning delen

De gemeente Rotterdam maakt gebruik van het recht om het woonadres van arbeidsmigranten, ook van hen die tijdelijk werk hebben, te registreren. Het Aanjaagteam beveelt alle gemeenten aan een complete registratie van arbeidsmigranten in het BRP bij te houden. Met een goede registratie in de BRP heeft de gemeente de mogelijkheid om slechte huisvesting, overbewoning en woekerhuren te voorkomen.

• Is er in Utrecht sprake van een complete en actuele registratie van het woonadres van arbeidsmigranten? Zo nee, kan dit op korte termijn ingevoerd worden en verplicht worden in de gemeentelijke woonverordening? Graag met toelichting.
• Uitzendbureaus kopen soms huizen op om arbeidsmigranten te huisvesten. Dit opkoopgedrag dient vooral hun verdienmodel en kan door o.a. overbewoning zorgen voor problemen in al kwetsbare wijken/buurten.
• Heeft de gemeente hier zicht op? Zo nee, kan de gemeente onderzoek doen welke panden zijn opgekocht door uitzendbureaus om te controleren op de woonkwaliteit? Bijvoorbeeld door gebruik te maken van gegevens van Kadaster.
• Ziet het college andere mogelijkheden om woekerhuren, slechte huisvesting en overbewoning te voorkomen?
• Is het in Utrecht mogelijk om voor tijdelijke klussen tijdelijke huisvesting te organiseren? Bijvoorbeeld door het plaatsen van een woonhotel op de bouwlocatie.

Quick scan

Het Aanjaagteam adviseert gemeenten om een quick scan in samenwerking met keurmerken en huisvesters uit te voeren naar de beschikbaarheid van en behoefte naar woningen waarbij uitgegaan wordt van 1 slaapkamer per arbeidsmigrant. Daarbij moet ook gekeken worden naar de hoeveelheid extra units die nodig is om de 1,5 meter afstand te waarborgen.

• Is het college voornemens dit te doen? Kan de uitkomst hiervan worden gedeeld met de raad?
• Zijn locaties in Utrecht waar veel arbeidsmigranten bij elkaar werken? Welke rol pakt de gemeente hier, bijvoorbeeld in samenwerking met de arbeidsinspectie, om zorg te dragen voor goede arbeidsomstandigheden?

Corona maatregelen

De gemeente moet erop toezien  dat bij werkgevers waar veel arbeidsmigranten werken, die mogelijk de taal minder beheersen waardoor zij relevante informatie rondom Corona kunnen mislopen, de 1,5 meter en andere Corona-maatregelen in acht worden genomen.

• Hoeveel arbeidsmigranten zijn na de afkondiging van de intelligente lockdown naar huis gegaan? Hoe wordt hun gezondheid gegarandeerd, op de werkplek en in hun woon-omstandigheden, als zij straks terugkeren? Kan de gemeente schetsen welke rol zij hier kan pakken?

Ongelukken

In de bouw vinden met regelmaat ongelukken plaats omdat werknemers elkaar niet kunnen verstaan. Om deze reden is in de sector bijvoorbeeld werk gemaakt van essentiële taalbeheersing (bijvoorbeeld d.m.v. Bouwpraat). In Utrecht zijn er enkele grote ongelukken in de bouw geweest, ook bij projecten waar de gemeente Utrecht opdrachtgever was.

• Zijn er recent nog voorbeelden geweest van ongelukken in de bouw? Welke rol pakt de gemeente in dergelijke situaties om ongelukken te voorkomen?
• Welke rol kan de gemeente pakken in het bevorderen van essentiële taalbeheersing, zeker bij projecten waarvan zij opdrachtgever is? Te denken valt aan ondersteuning van projecten als bouwpraat, maar ook algemene taallessen beschikbaar stellen.
• Is er in Utrecht een informatiepunt voor arbeidsmigranten met toegankelijke informatie over rechten en plichten? Worden zij door de gemeente ondersteund als er sprake is van misstanden? Zo nee, ziet het college de mogelijkheid hiervoor te zorgen?

Update

Zodra het college de vragen van Rick beantwoord heeft zullen wij dat op deze site delen.