Gemeenteraad debatteert over kaderbrief 2020, PvdA wil prioriteit geven aan bestaanszekerheid voor alle Utrechters

Vandaag, donderdag 16 juli, debatteert de Utrechtse gemeenteraad over de Kaderbrief 2020. Fractievoorzitter Rick van der Zweth voerde namens de PvdA het woord en benadrukte dat voor ons in de komende tijd het op peil houden van de bestaanszekerheid van Utrechters voorop moet staan. Hieronder staat de volledige inbreng van Rick. 

Intense tijd 

Afgelopen maanden was een tijd zoals wij nog nooit hebben meegemaakt. We zaten – en zitten nog steeds – in de grootste crisis van afgelopen decennia. Van de één op de andere dag sloten de scholen en de horeca, moest iedereen thuisblijven en kon je familie en vrienden alleen nog maar via het scherm zien. 

Dit is een intense en onzekere tijd voor iedereen. Velen werden ernstig ziek of kwamen zelfs te overlijden. Duizenden mensen verloren hun baan. Ondernemers vrezen het faillissement van hun zaak. Zeker voor mensen die al kwetsbaar zijn, vanwege hun gezondheid of door een lager inkomen, duurt deze onzekerheid voort. 

Bestaanszekerheid 

Deze tijd vraagt een sterke overheid die omkijkt naar de meest kwetsbare Utrechters en hen perspectief biedt. Juist in crisistijd hoort een overheid er te staan. Dat is het moment dat we moeten bedenken in wat voor Utrecht we straks willen wonen. Een stad waar de verschillen niet verder oplopen, een stad waar plek is voor iedereen en we niemand door het ijs laten zakken. Daar moeten we naar handelen! Dat is de meetlat waaraan wij de kaderbrief zullen beoordelen. Die ideologie, die zekerheid, die verwachten wij van dit college. 

Dit betekent dat het op peil houden van de bestaanszekerheid van Utrechters de grootste prioriteit heeft. Het college maakt deze keuze niet. Zij halen investeringen naar voren in o.a. vergroening, openbare ruimte en infrastructuur. Dan kies je voor het investeren in stenen, niet in mensen. Dan leg je de prioriteit niet daar waar de nood het hoogst is. Afgelopen maand presenteerden wij ons plan ‘Utrecht na corona’ waar wij onze voorstellen doen om solidair de crisis door te komen. Wij zullen vandaag en komende periode voorstellen vanuit dit plan blijven doen om de meest kwetsbaren in onze stad te ondersteunen. 

Utrecht solidair 

In de crisis lieten Utrechters zien hoe we solidair kunnen zijn met hen die dit het meest nodig hebben. Waar de voedselbanken de pakketten steeds leger zagen worden door het hamsteren, begonnen bewoners grote inzamelacties om de pakketten weer te vullen. Bewoners keken om naar buurtbewoners die dit nodig hadden. Valerie Schonen zette digitaal en gratis muziekles op voor eenzame ouderen. Amina Berkane richtte de groep ‘Samen Kanaleneiland en Transwijk’ op om mensen te helpen met hun hulpvragen. Cees van den Brink verspreidde flyers in Lunetten met alle benodigde informatie en telefoonnummers voor in ouderenhuizen, aangezien de gemeentegids er ten slotte niet meer is. 

Onze inwoners toonden zich solidair in deze ongekende gezondheidscrisis en keken om naar de bewoners die dit het hardste nodig hebben. Dit moeten wij vasthouden. Zeker nu we aan het begin staan van een diepe economische crisis. 

Kansengelijkheid 

We merken het aan de bespreking vandaag. Geen voorjaarsnota maar een Kaderbrief en slechts een beperkt beeld welke sociale en financiële impact op onze gemeente afkomt. Deze brief hebben wij pas enkele weken voor de zomer ontvangen en desondanks kan het college amper een beeld schetsen van wat nodig is onze stad. Wij hadden gehoopt – en verwacht – dat wij verder zouden zijn. Dit is een teleurstelling, juist omdat de nood voor zovelen in onze stad nu zo hoog is. 

Corona gaat de kansengelijkheid in onze stad verder onder druk zetten, de bestaande verschillen tussen de wijken vergroten en kan daarmee zorgen voor een nog verder toenemende tweedeling in onze stad. Wij hebben daarom, samen met GroenLinks, de motie ingediend om de bestaanszekerheid van Utrechters wél de absolute prioriteit te geven in de aanpak van de crisis. 

De focus ligt voor ons op de bestaanszekerheid van Utrechters. Wij hebben verschillende voorstellen om hier verder richting aan te geven. 

Gezondheid 

Allereerst de gezondheid. Wij moeten ons opmaken voor een grote inhaalslag van (complexe) zorgvragen van afgelopen maanden. Dit gaat veel van het gewaardeerde zorgpersoneel vragen, dat juist al een zware periode achter de rug heeft. De gezondheidsverschillen in onze stad zijn bovendien al enorm. Het maakt uit in welke wijk je opgroeit, voor hoe oud of gezond je wordt. Het bekende voorbeeld is Tuinwijk en Overvecht waar het verschil tussen de ene en de andere kant van het spoor maar liefst 10 gezonde levensjaren is. Dit vraagt een overheid die deze gezondheidsverschillen wil verkleinen en daarvoor ook ongelijk durft te investeren. Hierover dienen wij een motie in. 

Jongeren

Ten tweede onze jongeren. We moeten voorkomen dat de jongste generatie een blijvende impact van corona ondervindt. Wij vragen in een motie om een gecoördineerde aanpak gericht op de jeugd: het tegengaan van onderwijsachterstanden, het bereiken van jongeren met problemen, aanpak van de snelle stijging van jeugdwerkloosheid, hulp bij het vinden van stages en ook zeker zorg voor vermaak deze zomer nu een reguliere vakantie er vaak niet in zit. Er volgt ook een motie voor een actieplan Jeugdwerkloosheid, die wij mede indienen, en vragen hier om bredere focus en aanpak voor de jeugd. 

Onderwijs 

Ten derde de kansengelijkheid in het onderwijs. Niet elke leerling krijgt dezelfde kansen in Utrecht. Corona dreigt deze ongelijkheid nog verder te vergroten. Niet elk kind krijgt thuis dezelfde ondersteuning, sommige leerlingen hebben speciale behoefte qua begeleiding en niet elke school is er in dezelfde mate in geslaagd goed thuisonderwijs te bieden. Het is nodig samen met de partners van de Utrechtse Onderwijsagenda deze impact inzichtelijk te krijgen en een plan van aanpak te formuleren. Wij dienen daarom een motie in die hierom vraagt. 

Gerichte wijkaanpak 

Ten vierde bestaan er grote verschillen tussen de wijken van Utrecht. We noemden de verschillen al rondom gezondheid, maar het is veel breder: ook de kans op werk, de kwaliteit van het onderwijs en de kans dat mensen afglijden in de criminaliteit verschilt per wijk. De burgemeester heeft samen met andere steden opgeroepen bij het Rijk om extra te investeren in de meest kwetsbare wijken. Wij ondersteunen deze oproep. De steun voor deze wijken moet echter niet afhangen van de inzet van het Kabinet. Wij dienen daarom een motie in die vraagt om bij de Programmabegroting 2021 specifieke aandacht te hebben voor de meest kwetsbare wijken en buurten van onze stad en hier acties op te formuleren samen met organisaties en bewoners uit de wijk. 

Arbeidsmarkt 

Aan het begin van ons betoog hadden we het er al over dat wij er rekening mee moeten houden dat meer mensen dan ooit hun baan zullen verliezen en in de bijstand terecht zullen komen. In de Kaderbrief kondigt het college echter nu al aan “de actieve werkdienstverlening sterk te verminderen” voor mensen in arrangement 4. Het college kiest daarmee ervoor om te bezuinigen op de groep met de grootste afstand tot de arbeidsmarkt. Terwijl dit juist de groep is die al hard door de crisis wordt geraakt én juist sterk gebaat is bij goede begeleiding. Een onwenselijke keuze. Wij dienen daarom een motie om hier niet op te bezuinigen. 

Juist nu is een overheid nodig die omkijkt naar de meest kwetsbare Utrechters. Onze voorstellen dragen bij om de bestaanszekerheid van alle Utrechters te garanderen. 

Voorbereid? 

De acute fase van de gezondheidscrisis lijkt voorlopig achter ons te liggen. Het blijft echter heel goed mogelijk dat er een tweede golf of lokale uitbraak plaatsvindt. Onze vraag is aan het college: zijn we daar op voorbereid? Hoe gaat dat eruit zien, qua opschalen van de zorg, communicatie, handhaving en het mogelijke sluiten van voorzieningen? Wie neemt wanneer deze besluiten en hoe controleren wij dat als gemeenteraad? Kan het college toezeggen dit na de zomer in een brief aan de raad te doen toekomen? 

Dank  

Als afsluiting wil ik hier nogmaals de mensen bedanken die zo veel hebben gedaan. Van de zorg tot de schoonmaak tot handhaving. In deze heftige tijd hielden zij Utrecht gezond en veilig. Na de zomer, voorzitter, volgt een herdenking voor alle slachtoffers van corona. Wij willen het college vragen het voortouw te nemen om ook in Utrecht een mooi en waardig moment hiervoor te organiseren.