De PvdA wil dat iedereen een goede en betaalbare woning heeft in een leefbare omgeving. Wonen is een grondrecht. Dat grondrecht staat zwaar onder druk. De woningnood is hoog in Utrecht. Dat vinden wij onacceptabel. Er zijn te weinig woningen en de woningen die er wel zijn, zijn veelal te duur en kwalitatief ondermaats. Een huis is om in te wonen en niet om mee te beleggen. Terwijl investeerders en speculanten miljoenenwinsten maken, is wonen in de stad voor velen onbetaalbaar geworden. De wachttijd voor sociale huurwoningen is op dit moment 12 jaar met 35.000 woningzoekenden. Ook op de particuliere huur- en woonmarkt zijn woningen peperduur geworden. Afgelopen jaar is er bijna geen enkel huis voor minder dan 300.000 euro verkocht. Kinderopvangen, scholen en zorginstellingen kampen met structurele personeelstekorten, onder andere omdat het personeel geen woning in de stad kan vinden.
De gemeente moet hard ingrijpen om te voorkomen dat onze stad een plek voor de ‘happy few’ wordt. De gemeente neemt weer het voortouw in de volkshuisvesting, in plaats van dat zij machteloos toekijkt hoe de markt zijn werk doet: iedere Utrechter verdient een goede en betaalbare woning in een prettige leefomgeving. Dit vereist een gemeente die veel strakker stuurt op onze woningvoorraad dan op dit moment. Zo kunnen we extra bouwen, sturen we op betaalbaarheid en investeren we extra in wijken en buurten die dat het meeste nodig hebben.
2.1 Meer bouwen
We kunnen en moeten meer woningen bouwen in Utrecht, zowel binnenstedelijk als aan de randen van de stad. Nieuwbouwplannen toetsen we uiteraard wel op belangrijke randvoorwaarden, zowel voor de woningen zelf als voor de directe leefomgeving.
Onze keuzes:
Meer woningen bouwen
We gaan meer woningen bouwen. We benutten de kansen hiervoor binnen de bestaande stad. Ook zetten we bestaande (kantoor)bebouwing waar mogelijk om in nieuwe woningen. Daarnaast willen we bouwen op nieuwe locaties aan de rand van de stad, zoals in de A12-zone en de polder Rijnenburg.
Toetsen van nieuwbouwplannen
2.2 Betaalbaar bouwen
Nieuwe bouwlocaties kunnen bijdragen aan het oplossen van de wooncrisis. De meeste nieuwbouwprojecten van de afgelopen jaren hebben echter vooral peperdure woningen opgeleverd. Daarom zijn harde afspraken over betaalbaarheid nodig. De gemeente moet hierop gaan sturen, met harde afspraken over betaalbare woningen en actief grondbeleid als belangrijke instrumenten.
Onze keuzes:
40/40/20
Bij nieuwbouw gaan we naar ‘40/40/20’. 40 procent van de nieuwbouwwoningen in de stad moet sociale huur zijn, 40 procent huur of koop voor de middeninkomens en 20 procent woningen in de vrije sector.
Harde afspraken met ontwikkelaars
Dit betekent harde afspraken met ontwikkelaars over het aandeel sociale huurwoningen en middenhuur- en middenkoopwoningen. Als een ontwikkelaar hier niet aan wil, zoekt de gemeente naar andere manieren om de woningen te bouwen.
Bindende afspraken voor middenhuur en middenkoop
Voor de 40 procent huizen bedoeld voor de middeninkomens moeten bindende afspraken gemaakt worden voor zowel de middenhuur als de middenkoop. De verkoop- en huurprijs wordt contractueel vastgelegd, dit kan bijvoorbeeld door het op te nemen in het bestemmingsplan. Zo voorkomen we dat ontwikkelaars zich niet aan afspraken houden.
Actief grondbeleid voeren
We gaan weer actief grondbeleid voeren. De gemeente moet zo veel mogelijk bouwgrond in handen krijgen zodat ze meer invloed op het bouwproces heeft en kan sturen op prijs en kwaliteit. Als de grond in handen is, kan de gemeente ervoor kiezen om corporaties financieel voordeel te geven. Ook kan ze ervoor kiezen om de grond niet te verkopen, maar te verpachten zodat ze betrokken blijft bij het bouwproces. De PvdA zet de instrumenten van de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg) in om grondspeculatie tegen te gaan en voldoende goedkope bouwgrond te garanderen.
Onderzoeken van vormen van publiek-private samenwerkingen
We onderzoeken vormen van publiek-private samenwerkingen. Hierdoor kan de gemeente betrokken blijven bij het bouwproces en het bouwen van middenhuurwoningen garanderen. Dit kan door de grond te verpachten of een aparte instantie op te richten waar de gemeente, sociale partners en ontwikkelaars samen in vertegenwoordigd zijn.
Woonakkoord met omliggende gemeenten
Het woonprobleem is niet slechts een probleem van de gemeente Utrecht, maar ook van de omliggende gemeenten. De PvdA wil toe naar een woonakkoord met de omliggende gemeenten en de provincie. Zo kunnen de verschillende overheden afspraken maken over locaties en aantallen woningen.
Sociaal woningbouwfonds
2.3 Betaalbaar en prettig wonen
Voor zowel middeninkomens als mensen die zijn aangewezen op sociale huurwoningen wordt het steeds moeilijker om in de stad te (blijven) wonen. Mensen met een lager inkomen worden de stad uit gejaagd. Utrecht is alleen nog te betalen voor mensen met veel geld. Dit is funest voor de sociale cohesie en het functioneren van de stad. Utrecht is een stad voor iedereen.
Onze keuzes:
Vergroten aantal sociale huurwoningen
Verbieden verkoop van sociale huurwoningen
Zolang er een tekort is aan sociale huurwoningen met enorme wachtlijsten, verbieden we verkoop van sociale huurwoningen en de sloop van kwalitatief goede sociale huurwoningen in de hele stad.
Gemeente gaat woningcorporaties financieel ondersteunen
We willen dat de gemeente woningcorporaties financieel gaat ondersteunen. Zo worden de negatieve effecten van de verhuurdersheffing beperkt en kunnen corporaties extra investeren in onze maatschappelijke ambities, zoals meer betaalbare woningen, het verduurzamen van de woningvoorraad en de wijkenaanpak. Uiteraard leggen we dit vast in de prestatieafspraken.
Prestatieafspraken met corporaties over aanbod sociale huur
In de prestatieafspraken met corporaties leggen we vast hoe het aanbod sociale huur weer gaat groeien en de wachttijd voor sociale huurwoningen drastisch kan worden ingekort. Aanvullend hierop kan de gemeente ook zelf woningen aanschaffen en/of bouwen, om deze vervolgens aan Utrechters te verhuren.
Invoeren verhuurdersvergunning
Er komt een verhuurdersvergunning met onder andere een maximale huurprijs per vierkante meter. Deze wordt bij misstanden gelijk ingetrokken.
Leegstandsheffing
Er komt een leegstandsheffing, waarbij eigenaren belasting moeten gaan betalen als panden langer dan een jaar leeg staan.
Einde aan schimmelwoningen
Niet alleen het aantal woningen moet omhoog, maar ook de kwaliteit van de woningen. We maken afspraken met corporaties over het aanpakken van alle ‘schimmelwoningen’ in de stad. En over het renoveren van andere slecht geïsoleerde huizen, ook vanwege de duurzaamheid. Bij renovatieplannen hebben bewoners via het sociaal plan een belangrijke stem.
Verduurzamen van woningen
We gaan vol aan de slag met het verduurzamen van woningen, goed voor het klimaat en de energierekening. Zie hiervoor het hoofdstuk duurzaamheid.
Middeninkomens krijgen weer toegang tot de sociale huursector
Middeninkomens moeten weer toegang krijgen tot de sociale huursector. Dit kunnen de bestaande woningcorporaties doen, als de wetgeving dit weer mogelijk maakt, of er kan, met steun van de gemeente, een nieuwe corporatie opgericht worden die zich speciaal op de middeninkomens richt.
Zelfbewoningsplicht
We voeren in de hele stad een zelfbewoningsplicht in. De koper van een huis wordt verplicht er zelf in te gaan wonen.
Huurteam versterken
Het al bestaande huurteam gaan we versterken en omvormen naar een proactieve organisatie. In plaats van alleen te reageren op klachten, gaat het huurteam actief controleren op wantoestanden in de private en sociale huursector. Dit huurteam nieuwe stijl toetst ook de maximumprijs voor huurwoningen in de vrije sector.
We maken serieus werk van het oplossen van het tekort aan studentenkamers
We maken serieus werk van het oplossen van het tekort aan studentenkamers. Studentenhuisvesting wordt opgenomen in (nieuwbouw)plannen. De universiteit wordt op haar verantwoordelijkheid aangesproken. Als de grond in bezit van de universiteit niet wordt gebruikt voor onderwijs, moet dit worden gebruikt voor huisvesting.
Eerst huisvesting
De universiteit stopt met het aantrekken van internationale studenten wanneer zij hen geen fatsoenlijke huisvesting kan bieden.
Meer seniorenwoningen in Utrecht
Er komen meer seniorenwoningen in Utrecht, onder andere tussenvormen tussen zelfstandig wonen en het verpleeghuis. We willen dat ouderen die willen verhuizen naar een kleinere woning dat ook kunnen doen, liefst in hun eigen buurt. Dat betekend dat er voldoende seniorenwoningen voor deze doelgroep moeten worden gerealiseerd. Dit is prettig wonen voor senioren en bevordert de doorstroom, waardoor er huizen vrij komen. Om doorstroming te realiseren binnen de sociale woningvoorraad, moeten senioren met een langlopend huurcontract de mogelijkheid krijgen een kleinere of gelijkvloerse woning te krijgen zonder hier financieel op achteruit te gaan.
Meer betaalbare jongerenwoningen in buurten waar er tekorten zijn
Er komen meer betaalbare jongerenwoningen in buurten waar er tekorten zijn, zodat jongeren die na het ‘uit huis gaan’ in hun eigen buurt willen blijven wonen, dit kunnen doen.
Afspraken over woningen voor speciale doelgroepen
Met woningcorporaties maken we afspraken over woningen en voorzieningen voor speciale doelgroepen, zoals mensen die dakloos zijn. Zie ook het hoofdstuk ‘Een gezonde stad met zorg voor iedereen’.
Actief vastgoedbeleid
De gemeente voert een actief vastgoedbeleid. We maken panden in gemeentelijk bezit indien mogelijk geschikt voor wonen en andere maatschappelijke functies. Of kopen nieuw vastgoed aan voor deze doelen.
Beter toegankelijk maken van Utrechtse huizen
2.4 Wonen in leefbare buurten
Een goede en betaalbare woning is van groot belang, maar ook de directe leefomgeving van Utrechters moet op orde zijn. Te vaak staat die leefbaarheid onder druk. Utrecht moet een stad voor iedereen zijn. Dus kiest de PvdA voor gemengde buurten en wijken met voldoende voorzieningen, groen voor iedereen en een veilige openbare ruimte.
Onze keuzes:
Goede en toegankelijke voorzieningen
Goede en toegankelijke voorzieningen in iedere buurt krijgen prioriteit. Denk aan scholen, buurthuizen, speeltuinen en bushaltes.
Corporaties leveren een bijdrage
Corporaties leveren een bijdrage aan de leefbaarheid in buurten. Dit nemen we op in de prestatieafspraken. Buurtbewoners worden hierbij betrokken.
Alleen verdichten bij behoud van de leefbaarheid
Verdichting door woningbouw doen we alleen als de leefbaarheid daardoor niet wordt aangetast. Bij binnenstedelijk bouwen horen minimumeisen voor de hoeveelheid groen, bereikbaarheid en het voorzieningenniveau. Ontwikkelaars moeten een bijdrage gaan leveren aan de beschikbaarheid van voorzieningen in de wijken die ze ontwikkelen.
Splitsen met leefbaarheidstoets
Bij het splitsen en omzetten van woningen vinden we de toets op leefbaarheid in de buurt belangrijk. Het huren van woningen met vrienden, de zogenaamde “Friends-woningen”, moet mogelijk worden.
Maximaal 30 dagen per jaar verhuren via Airbnb
Verhuur via Airbnb mag, mits het gedaan wordt waar het voor bedoeld is: verhuren van woningen waarvan de bewoners op vakantie zijn. Woningen in Utrecht mogen niet langer dan 30 dagen per jaar verhuurd worden via Airbnb. Ook moet een eigenaar verplicht in het pand wonen. Er komt een vergunningplicht voor Airbnb, gekoppeld aan leefbaarheidstoets.
Seniorenwoningen combineren met jongerenwoningen
We willen meer seniorenwoningen bouwen in combinatie met jongerenwoningen. Dat is in Utrecht een succesvolle combinatie gebleken.
Maatschappelijke voorzieningen verspreiden we over de stad
Maatschappelijke voorzieningen zoals een daklozenopvang of opvang voor asielzoekers verspreiden we over de stad.
Bewoners van corporatiewoningen krijgen meer inspraak
Bewoners van corporatiewoningen krijgen meer inspraak bij het beleid en de activiteiten van corporaties, de huurdersvertegenwoordiging wordt verstevigd.
Volwaardige supermarkt op de Uithof
2.5 Extra investeren in buurten en wijken
Utrecht heeft buurten en wijken die extra aandacht nodig hebben. Waar bijvoorbeeld de werkloosheid hoog is, het gevoel van onveiligheid sterk is en de gezondheid van te veel inwoners zorgelijk. Ook hier geldt: we gaan ongelijkheid met ongelijkheid bestrijden! De wijkenaanpak uit het verleden, zoals de Vogelaarwijken, heeft ook in Utrecht aantoonbare successen opgeleverd. Maar helaas is die voortijdig stopgezet. Het extra geld voor Overvecht in de afgelopen jaren was hard nodig, maar niet genoeg. Ook elders in de stad is extra investeren noodzakelijk.
De PvdA wil de wijkenaanpak daarom weer nieuw leven inblazen.
Onze keuzes:
Gelijk onderhoud in de stad
Wij onderzoeken kritisch de huidige indeling op onderhoudsniveau in de stad en nemen daarin concrete stappen om gelijkheid in de stad te bevorderen. Om te beginnen hanteren we het hoogste onderhoudsniveau voor de openbare ruimte in buurten die dat het hardste nodig hebben, zoals bepaalde buurten in Kanaleneiland en Overvecht.
Extra investeren in de buurten en wijken die dat het meeste nodig hebben
Met woningcorporaties, buurtwerk en buurtteams, scholen, sportverenigingen, de politie en andere sleutelinstellingen gaan we extra investeren in de buurten en wijken die dat het meeste nodig hebben.
Afspraken over renovatie, openbare orde, welzijn, zorg en veiligheid
In iedere buurt maken we afspraken over renovatie van woningen, het opknappen van de openbare ruimte, het versterken van welzijn en zorg en het vergroten van de (ervaren) veiligheid. Bewoners en maatschappelijke organisaties zitten hierbij zoveel mogelijk zelf aan de knoppen, in alle fasen van ontwikkeling (waaronder voorbereiding, uitvoering, evaluatie).
Waar nodig stellen we Gebiedsakkoorden op
In buurten waar dit nodig is, stellen we Gebiedsakkoorden op. In deze akkoorden maken de betrokken partijen, waaronder gemeente, corporaties, scholen en bewoners, harde afspraken met elkaar om de leefbaarheid in de betreffende buurten te verbeteren. Te maken afspraken gaan o.a. over openbare ruimte en veiligheid (gemeente), renovatie/onderhoud en intensivering sociaal beheer (corporaties), probleemsignalering (scholen) en bewonerswensen.
We bestrijden gentrificatie
We streven naar gemengde buurten, met diverse types woningen door elkaar heen. Daarbij gaan we gentrificatie bestrijden; we moeten voorkomen dat bewoners geen plek meer kunnen krijgen in hun eigen buurt. Bewoners die dat willen moeten in hun eigen buurt een andere geschikte woning kunnen vinden.
2.6 Koester en gebruik het Utrechts erfgoed
In 2022 vieren we dat Utrecht 900 jaar geleden stadsrechten kreeg, maar de oorsprong van onze stad gaat met de vestiging Traiectum op het huidige Domplein terug tot in de Romeinse tijd. Dit vraagt om een visie op de rijke Utrechtse historie en ons Utrechts erfgoed. De PvdA wil het Utrechtse erfgoed niet alleen koesteren, maar ook gebruiksklaar en toekomstbestendig maken. Zowel oud als moderner erfgoed en niet alleen in het oude centrum, maar in de hele stad.
Onze keuzes:
Bij herbestemming van monumenten zoeken we naar een publieke bestemming
Bij herbestemming van monumenten zoeken we naar een publieke bestemming. We behouden de (schaarse) sociale woningbouw in de monumentale binnenstad.
Voor sommig erfgoed is extra inspanning noodzakelijk
Voor sommige onderdelen van ons erfgoed zijn extra inspanningen noodzakelijk. Denk hierbij aan groen, immaterieel en industrieel erfgoed. We geven ook gevolg aan de inventarisatie van bijzondere winkelpuien, bijvoorbeeld door deze aan te merken als monument en/of renovatie hiervan te stimuleren.
Erfgoed wordt voor iedereen toegankelijk
Utrechts erfgoed, zoals de steegjes en hofjes in de binnenstad, maar ook erfgoed in andere wijken, wordt voor iedereen toegankelijk. Alle Utrechters moeten, bijvoorbeeld via het Centraal Museum en andere musea, kunnen genieten van het erfgoed.
Welstandstoezicht blijft bestaan
Bindende adviezen voor grootschalig onderhoud, met bijbehorende reserveringen
Afgelopen jaren bleken de Domtoren en de Utrechtse werven, beide uniek Utrechts erfgoed, groot onderhoud nodig te hebben. De omvang van de benodigde renovatie en de daarmee gemoeide kosten leken als een verrassing te komen. We willen dat ons erfgoed behouden blijft voor toekomstige generaties. We willen daarom bindende adviezen voor grootschalig onderhoud, met bijbehorende reserveringen.