Utrechtse gemeenteraad debatteert over de Voorjaarsnota

Vandaag, 7 juli, bespreekt de Utrechtse gemeenteraad de Voorjaarsnota, waarin de plannen voor de komende periode uiteen gezet worden. In dit slotdebat reflecteren de fractievoorzitters op deze plannen en proberen de verschillende partijen via moties onderdelen van het beleid te veranderen. Lees hieronder de bijdrage van PvdA fractievoorzitter Rick van der Zweth, die ingaat op de drie hoofdthema’s van de PvdA: betaalbaar wonen, kansengelijkheid en eerlijke verduurzaming.

Noodkreet van bewoners

Bij de algemene beschouwingen een paar weken geleden vertelde ik over bewoners die de raad benaderen met een noodkreet. Bijvoorbeeld omdat hun woning wordt gesloopt of omdat zij last hebben van schimmel waardoor kamers onbewoonbaar zijn geworden. Mensen richten zich uit pure wanhoop tot de raad en individuele raadsleden.

Ook vorige week zat ik weer aan een eettafel aan de Queridostraat, waar mensen radeloos tegenover mij zitten. Zij vertellen over hun woningen waar de kozijnen letterlijk wegrotten en er zestig jaar oud enkel glas zit dat niets meer tegenhoudt. De woning zit vol met schimmel, de hele woning is bedompt, sommige kamers zijn onbruikbaar en de kinderen hebben ademhalingsproblemen. Het water loopt letterlijk langs de muren, soms tot aan de stoppenkast aan toe.

Groeiende frustratie

Deze mensen smeken om verduurzaming van hun woning. Zij willen meedoen, sterker nog: zij hebben het hard nodig om weer een leefbare woning te krijgen. Maar het wordt ze niet gegund. De frustratie groeit: ze worden er niet mee geholpen, hoe vaak ze het ook vragen, en zelf mogen ze er als huurder niets aan doen. Zij willen doen wat nodig is – voor hun huis, hun portemonnee en voor het klimaat – maar het kan niet. Zij zaten met die frustratie in tranen tegenover mij: ‘Wij wonen maar in sociale huurwoningen, waarom zouden ze zich druk maken om ons?”

En dat klopt nog ook. Het systeem werkt tegen hen, juist Utrechters die al kwetsbaarder zijn. Waar corporaties jaren geleden hebben bedacht om de woningen te slopen, maar dat er bij de bewoners niet doorheen kregen, zijn ze maar gaan wachten tot de situatie zo erg werd dat bewoners niet anders kunnen dan kiezen voor sloop. Twee decennia verder is de nood dan zo hoog dat bewoners door de pomp gaan. Met al het leed in de tussentijd van dien. “Welkom in de Bronx,” kreeg ik sarcastisch te horen op de Hanoidreef.

Het maakt eigenlijk niet eens uit over welke straat we het hebben. Of het nou over de Queridostraat gaat in Nieuw Engeland, de Hanoidreef in Overvecht of het Herderplein in Oog in Al. Op al die plekken is het hetzelfde. De woningen staan er vervallen bij terwijl extreme gasrekeningen afkomen op de bewoners waarmee hun bestaanszekerheid nog verder onder druk komt te staan. Corporaties geven het signaal af dat bewoners naar openbare gelegenheden moeten, zoals de bieb, om warm te kunnen blijven. Kwetsbare groepen raken in de verdringing en kijken naar de politiek, de overheid, de corporatie en zien niets veranderen.

Verschil maken

Juist wij moeten hier het verschil proberen te maken. Hoe lastig ook. Dit maakt mij trots op het coalitieakkoord dat we hebben gesloten. Waar we die noodzaak onderstrepen en groot investeren om juist voor deze bewoners het verschil te maken. Of het nou gaat om betaalbaar wonen, gelijke kansen of een duurzame toekomst voor iedereen, daar willen we het verschil maken. In de commissies hoor ik van de oppositie dan zorgen of het niet te ambitieus is, of het wel waargemaakt kan worden, of dadelijk niet de OZB met een euro te veel is verhoogd terwijl het niet uitgegeven wordt. Onze zorgen zitten ergens anders. Onze zorgen zitten bij deze bewoners. Voor hen willen wij het verschil maken.

Onafhankelijk schimmelexpert

In dat licht is het goed nieuws dat de wethouder heeft toegezegd nog dit jaar met het sociaal isolatie offensief uit het akkoord aan de slag te gaan. Juist de mensen waar ik net over heb verteld zijn daar enorm mee geholpen. Er loopt al een aanpak schimmelwoningen n.a.v. van ons amendement hierover een paar jaar terug. Dit duurt echter te lang. Wij dienen daarom een motie in die oproept een onafhankelijk expert rondom schimmel in Utrecht aan het werk te zetten, naar Haags voorbeeld, die onafhankelijk constateert wat er aan de hand is in woningen en dan de corporatie (en/of gemeente) kan dwingen deze bewoners op korte termijn te helpen.

Verder doet het ons goed dat er toezeggingen zijn gedaan om inzichtelijk te maken bij welke woningbouwprojecten – of het nou om het betaalbaar programma gaat, sloop of het formaat woningen – er bijgestuurd kan worden in lijn met het coalitieakkoord. Dat is goed nieuws voor de betaalbaarheid en leefbaarheid van onze wijken.

Prioriteit voor armoede- en energieregelingen

De groeiende ongelijkheid waar ik over sprak zien we breder. De stijgende gasprijzen brengen bewoners in de verdringing. Afgelopen week nog kregen wij belletjes van de voedselbank die de noodklok luidt: bewoners kunnen de rekening niet betalen, de eenmalige €800 is op en de volgende rekening komt eraan. Een grote groep gaat financieel compleet klem komen te zitten, laat staan als je huis totaal niet kan verduurzamen. Hulp is nodig en heel snel. In commissie waren er veel toezeggingen over uitwerking armoederegelingen en structurele aanpak energieregeling. Dat is goed, maar maak daar topprioriteit van!

Speciaal onderwijs

In de commissie werd op onze vragen bevestigd dat er sprake is van vier-daagse schoolweken op het speciaal onderwijs in Utrecht. Wij schrikken daarvan. Alle kinderen in onze stad verdienen gelijke kansen en dat begint op school. Een dag minder les kan voor een kind het verschil maken, zeker op het speciaal onderwijs. Juist de kinderen die het dan wat moeilijker hebben, omdat er thuis geen geld is, geen Nederlands wordt gesproken of omdat de ouders niet kunnen helpen met huiswerk, zijn hiervan de dupe. Het werkt ongelijkheid in de hand, waar dat echt niet mag gebeuren. Wij dienen daarover een motie in.

Voorschool

Daarnaast willen we, o.a. met de investeringen in voorschoolse educatie vanuit het coalitieakkoord, dat we alle registers open trekken voor kinderen 0-4 jaar. Dit om tegen te gaan dat steeds meer meesters en juffen in groep 1,2 geen kleuters die in hun ontwikkeling nog peuter zijn in hun klas hebben als gevolg van de gemiste voorschool en corona. De toezegging hierop volgen we nauwlettend.

Actieplan voor de zorg

Rondom gezondheid en zorg vroegen we in de commissie naar de overgenomen motie uit 2021 met een vergelijkbaar actieplan als Utrecht Leert te komen voor de zorg. Goed om te horen dat  een plan van aanpak rondom Utrecht Zorgt na de zomer naar de raad komt. De centrale vraag die we echt beantwoord willen zien is: hoe leidt dit tot meer verpleegkundigen, thuishulpen, jeugdzorg- en buurtteammedewerkers en hoe kunnen die in de huidige markt goed begeleid worden om uitval van zij-instromers te voorkomen?

Lokale media

Het is ons een pak van het hart dat er voldoende budget is voor de lokale media. Het kwam erg laat, mede omdat we hadden gerekend op voldoende rijksmiddelen, maar dit is ons veel waard. We zien hier ook een taak voor weggelegd als het gaat om de opkomstcijfers, en de enorm zorgelijke verschillen daarin tussen buurten en wijken, maar ook als kritische waakhond van ons als politiek. Wij hopen dat Bingo FM uiteindelijk ook doorgang kan vinden. Maar mooi nieuws.

Schouders onder ambities coalitieakkoord

In de huidige tijd is er grote ongelijkheid en dit dreigt verder toe te nemen. Het goede nieuws is gelukkig: wij kunnen hier wat aan doen. Het zijn geen natuurwetten maar gevolgen van politieke keuzes. Wij kunnen bijsturen voor betaalbaar wonen, eerlijke verduurzaming en gelijke kansen voor iedereen. In het coalitieakkoord staan daar grote ambities voor. Het is belangrijk, voor de bewoners die ik aan het begin omschreef noodzakelijk, deze waar te maken. Een belangrijk doel om samen de schouders onder te zetten.