Algemene beschouwingen Voorjaarsnota: Utrecht verdient een beter normaal dat voor iedereen werkt

Vandaag vinden in de Utrechtse gemeenteraad de Algemene Beschouwingen over de Voorjaarsnota plaats. Fractievoorzitter Rick van der Zweth is kritisch. “Utrecht verdient beter. De kansenongelijkheid in onze stad neemt toe en er gebeurt onvoldoende om het tij te keren”.  

In gesprek met bewoners

Na lange tijd konden wij afgelopen week eindelijk de straat weer op om in gesprek te gaan met bewoners in Hoograven, Ondiep en Lombok. Mensen hebben grote zorgen. Zorgen waar zij antwoorden op verwachten van de politiek. Nu we, bij de bespreking van de Voorjaarsnota, keuzes maken over hoe we de draad weer oppakken na een zwaar corona jaar, mogen we de problemen van die Utrechters niet uit het oog verliezen. 

Een beter normaal 

Van der Zweth: “Terug naar het oude normaal is namelijk voor te veel Utrechters minder hoopgevend. Veel kinderen hebben leervertragingen opgelopen door het onderwijs vanuit huis, vaak met slechter internet en ouders die maar lastig bij het huiswerk konden helpen, waardoor het op school nog moeilijker gaat worden. Een hoop mensen vrezen alsnog hun werk te verliezen nu er reorganisaties worden aangekondigd – zoals bij NS en Jaarbeurs – en de steunpakketten op termijn afgebouwd gaan worden. Of de mensen van de opvang aan de Maliebaan, zoals arbeidsmigranten, voor hen betekent terug naar normaal weer slapen op straat”.  

Ongelijk investeren 

Dit is het moment om te kiezen voor een nieuw en beter normaal. Dat vraagt een overheid die ongelijk durft te investeren voor gelijke kansen. In het onderwijs waar we de achterstanden wegwerken, in de wijkaanpak om de gezondheidsverschillen te verkleinen, in werk zodat iedereen kan rondkomen en in betaalbare woningen zodat iedereen een dak boven het hoofd heeft. 

Problemen in de stad

Bewoners geven dit ook aan. Rick: “Wij hebben op straat gevraagd aan mensen wat er nodig is in Utrecht. Die gesprekken drukken ons met de neus op de feiten. Mensen verliezen het vertrouwen in de overheid. De toeslagenaffaire dreunt ook in onze stad door. Maar het gaat dan ook over lokale politiek: het drama afval dat maar voortduurt, onveilige verkeerssituaties die worden erkend maar niet aangepakt en het gevoel dat er wordt beslist over in plaats van met de stad. Specifiek Ledig Erf werd  aangehaald. Wij moeten ons dat als politiek aantrekken”.  

De gesprekken maken direct duidelijk wat de problemen in onze stad zijn. “Te hoge huren in de vrije sector aanpakken”, “aanpakken woningnood”, “betaalbare woningen”, “minder huurverhogingen” en nog tientallen andere noodkreten over de woningnood. De urgentie blijkt direct op straat, er moet nú iets veranderen. Stop de verkoop van sociale huurwoningen, maak gebruik van actief grondbeleid en stop zakendoen met ontwikkelaars die de gemeente bespelen over de rug van woningzoekenden. 

Bestaanszekerheid 

Bestaanszekerheid komt vaak terug. “Je moet een baan hebben”, “De armen wat geven, geen voedselbanken meer”, “Dat we meer geld besteden aan de armen en de kinderen die het moeilijk hebben.” Een contrast als wij in de gemeente weer eens horen dat de gemiddelde inkomensplaatjes zijn verbeterd. We moeten gaan voor volledige werkgelegenheid, niemand moet op de voedselbank zijn aangewezen en geen kind mag opgroeien in armoede. 

Verbinding 

Rick vervolgt: “Het zoeken naar verbinding wordt ook genoemd. “Dat de stad minder gesegregeerd raakt: er is een grote tweedeling (peperduur centrum en ‘buitenwijken’)” alsof een PvdA’er het heeft geschreven. “Voor de zwakken opkomen!” Een schreeuw tegen tweedeling en voor een stad waar iedereen gelijke kansen krijgt”. 

Tweedeling 

Afgelopen acht jaar heeft het hier stelselmatig aan ontbroken. De woningmarkt is in die jaren compleet ontspoord waardoor onze stad een verdienmodel is geworden voor beleggers en ontwikkelaars maar geen woningzoekende er meer normaal tussenkomt. Het aantal mensen dat langdurig in de bijstand zit blijft onverminderd hoog en Utrecht is vrijwel de enige stad die er niet in is geslaagd ook voor deze groep banen te creëren. De leervertragingen in het onderwijs nemen een vlucht op de scholen die juist al kampen met veel leerlingen die moeilijker meekomen en tegelijkertijd is het bereik voor voorschoolse educatie teruggelopen van 95% naar 68%. Terwijl dit bij uitstek de kans is bij te dragen aan gelijke kansen. 

Het moet anders 

Ook deze Voorjaarsnota gebeurt er wederom te weinig. Het college gaat door op de eerder ingeslagen weg. Van der Zweth betoogt: “Er worden miljoenen geïnvesteerd in de openbare ruimte, groen en fietspaden maar er wordt geen euro extra uitgetrokken voor armoederegelingen, om mensen aan het werk helpen of voor het onderwijs of de zorg waar de druk zo hoog is. Het college heeft een Taskforce in het leven geroepen die aangeeft precies dat wel te doen: veel problemen, rondom schulden, leervertragingen, gezondheidsverschillen en meer, gaan komende jaren blijven oplopen. Dat vraagt een meerjarige aanpak om te zorgen voor gelijke kansen, geven ze aan. Het college herhaalt de woorden maar doet er geen euro bij. Het gat tussen wat er op papier staat en wat er in de praktijk wordt gedaan voor komende jaren is immens”. 

Tweedeling 

Afgelopen jaren hadden moeten worden benut om de ontwikkelingen in Utrecht, een stad die onbetaalbaar is geworden en waar de tweedeling toeneemt, te keren. Dat is niet gedaan en ook deze Voorjaarsnota blijft wat nodig is uit. Dat is een gemis, want dit is het moment om de verandering in te zetten voor onze stad. We weten namelijk niet hoe onze gemeenteraad eruit ziet na maart. Landelijk zwaait een rechts-liberaal blok al de scepter waardoor de verzorgingsstaat wordt uitgehold en de verschillen tussen mensen worden uitvergroot. We moeten voorkomen dat in Utrecht een rechts-liberaal blok noodzakelijke voorzieningen uitkleed onder het mom van degelijke financiën. Het mag in onze stad niet gebeuren dat mensen in een al kwetsbare positie hierdoor verder in het nauw worden gedreven en de stad in de uitverkoop wordt gezet waardoor er alleen plek is voor hoge inkomens. 

Tweesprong

We staan op een tweesprong: hoe gaat Utrecht veranderen komende jaren? We moeten zorgen voor gelijke kansen. Dat betekent radicaal investeren in onderwijs, zorg, armoederegelingen, goed werk en betaalbaar wonen. Dat betekent durven om ongelijk te investeren voor gelijke kansen. Dan werken we toe naar een beter normaal. Een normaal die voor iedereen werkt.