Raadsbespreking Voorjaarsnota: Utrecht en de Utrechters verdienen beter

Vandaag, 8 juli, bespreekt de Utrechtse gemeenteraad de Voorjaarsnota. Hierin worden de plannen van het college voor de komende tijd geschetst. De fractie van de PvdA is kritisch. Fractievoorzitter Rick van der Zweth: “Dit is hét moment om andere keuzes te maken”. 

Utrecht verdient beter 

Van der Zweth: “Utrecht verdient beter. We zeiden het bij de algemene beschouwingen en herhalen het hier. De kansenongelijkheid in onze stad neemt toe en er gebeurt onvoldoende om het tij te keren. Na de ongelooflijke zware periode afgelopen anderhalf jaar, waar corona de verschillen heeft uitvergroot en de bestaanszekerheid van velen onder druk heeft gezet, is dit het moment om andere keuzes te maken. Dit is het moment om te kiezen voor een nieuw en beter normaal waar iedereen meekomt in onze stad. Dit is het moment om het Utrecht na corona vorm te geven”. 

Ongelijk investeren voor gelijke kansen 

In zijn bijdrage aan het slotdebat stelt Van der Zweth dat de afgelopen acht jaar gebruikt hadden moeten worden om de ontwikkelingen in Utrecht, dat onbetaalbaar is geworden en waar de tweedeling toeneemt, te keren. Dat is niet gebeurd en ook in deze voorjaarsnota worden die keuzes niet gemaakt. Nu we de draad weer oppakken na corona, is dit het moment om deze keuzes wel te maken. “We moeten ongelijk investeren voor gelijke kansen voor iedereen. Als de we coalitieonderhandelingen afwachten zijn we een jaar verder terwijl we nu de crisis achter ons laten. Bovendien weten we niet of een rechts-liberaal blok het dan voor het zeggen krijgt die, onder het mom van financieel degelijk beleid, de publieke voorzieningen gaat uitkleden. Dat gaat juist de meest kwetsbare mensen in onze stad raken”.

Zichtbare tweedeling 

Dit zijn niet alleen geluiden van de PvdA-fractie maar ook van bewoners uit de stad horen wij deze signalen. De PvdA is in de afgelopen weken de wijken ingegaan. We waren in Hoograven, Lombok, Leidsche Rijn, Vleuten/DeMeern en daar hoorden we de zorgen van mensen. De schreeuw om betaalbare woningen dreunt in elke wijk door. Tegelijkertijd vallen de verschillen op. In Hoograven spreken mensen hun zorgen uit, over werk, armoede en mensen bij de voedselbank, en gaat het over de leefbaarheid van de wijk. Met regelmaat kunnen mensen zelf hun wens niet opschrijven omdat ze niet schrijfvaardig zijn. In Lombok gaat het over leefbaarheid en de criminaliteit die, als we niet opletten, grip krijgt op die wijk. Tegelijkertijd benadrukken de mensen in Leidsche Rijn Centrum en Vleuterweide hoe goed het met hen gaat. Natuurlijk, aandacht voor groen en voorzieningen is nodig, maar het gaat daar goed met mensen en ze zijn tevreden. De tweedeling in onze stad was dus duidelijk terug te horen in de gesprekken. 

Toezeggingen 

Afgelopen weken zijn er een paar mooie toezeggingen gedaan die voor de PvdA belangrijk zijn. Het college gaat eind dit jaar onderzoeken wat het kost om de fair practice code – eerlijke beloning voor creatieve makers – onderdeel te maken van de volgende cultuurnota. In de gemeente Den Haag zorgde dit voor een flinke verhoging van het budget voor de cultuurnota. Wat de PvdA betreft doet Utrecht dat ook en zetten we zo een belangrijke stap voor goed werk in de culturele sector. Ook werd er toegezegd om bij de TONK-regeling de eis ‘zelfstandige woning’ te laten vervallen zodat studenten hier ook aanspraak op kunnen maken. Verder is toegezegd dat ex-gedetineerden als ervaringsdeskundigen worden ingezet bij de aanpak veiligheid en ondermijning. 

Onvoldoende lef

Het ongelijk investeren voor gelijke kansen, het lef om echt bij te sturen om de kansenongelijkheid in onze stad tegen te gaan, mist echter in de voorjaarsnota en is ook niet toegezegd. Wij doen hiervoor zelf enkele voorstellen rondom betaalbaar wonen, jongeren en gezondheidsverschillen. 

Betaalbaar wonen 

Allereerst betaalbaar wonen. Van der Zweth: “Het was een rode draad in de gesprekken op straat. Dit college slaagt er niet in om de macht van de ontwikkelaars te breken en betaalbare woningen te realiseren. Tegelijkertijd gaat de verkoop van sociale huurwoningen gewoon door. Het gevolg is dat onze stad onbetaalbaar is geworden.  

Eindelijk vinden wij gehoor wat betreft de opgepotte winsten in de Grex. De stad heeft miljoenen beschikbaar maar het college doet hier al jaren niets mee uit overvoorzichtigheid. Goed dat er eindelijk onderzoek wordt gedaan naar de hoogte van de Grex en de te ramen baten. Wij dienen een motie in om de winsten van de Grex te stoppen in de reserve betaalbaar wonen en zo te kiezen voor Volkshuisvesting. 

Het bijbouwen van betaalbare woningen duurt jaren. We willen in ieder geval per direct stoppen met de verkoop van sociale huurwoningen in alle wijken en roepen daar in een motie toe op. 

Parken 

De parken in onze wijken zijn een tuin voor veel Utrechters in coronatijd geweest. Dat brengt plezier, maar ook overlast met zich mee. Parken moeten wat ons betreft leefbaar, gezellig, schoon en toegankelijk zijn. Een parkconciërge in elk park van formaat kan hieraan bijdragen. Een vast gezicht en aanspreekpunt in elk park. Nuttig werk en zo helpen we direct mensen aan het werk. Hard nodig, aangezien het college er niet in slaagt basisbanen te realiseren in onze stad. Wij dienen een motie in om parkwachters aan te stellen en met de buurt een parkenplan op te stellen.

Jongeren en kinderen 

Voor corona stond het onderwijs al onder druk, met grote protesten op het Jaarbeursplein. Dit is afgelopen anderhalf jaar niet minder geworden. Jongeren blijken bovendien consequent een blinde vlek bij beleidsmakers. 

Dit laatste bleek ook bij de TONK, waar niemand leek te kunnen uitleggen waarom we überhaupt de eis ‘zelfstandige woning’ – waardoor studenten worden uitgesloten – hebben opgenomen. Wij vragen een toezegging aan de wethouder voor een gerichte aanpak op studenten die schulden hebben gemaakt door verlies van inkomen in de coronaperiode, o.a. door de TONK en andere regelingen nadrukkelijk bij deze doelgroep onder de aandacht te brengen.  

Onderwijs

Er is een structureel tekort op voorschoolse educatie, de wethouder zei in het verleden dat zij – na de korting van het Rijk – met minder uit zou komen. De praktijk laat anders zien. Ongelijk investeren voor gelijke kansen betekent dat wij onze verantwoordelijkheid nemen en dit bijplussen. Wij dienen een motie in waar de tekorten op de voorschoolse educatie worden opgehoogd. 

Voor gelijke kansen in het onderwijs is het nodig om een volledig beeld te krijgen van de situatie in onze stad. Dan kunnen we als gemeente bijsturen op scholen waar kinderen niet alle kansen krijgen. Meten is weten! Wij vragen een toezegging om, net als in Amsterdam, een Staat van het Onderwijs te maken. 

Afgelopen periode ontvingen we weer alarmerende cijfers over het lerarentekort. Dit raakt de scholen die het al lastiger hebben onevenredig hard. Hier moet meer tegen worden gedaan. Wij willen een toezegging dat de wethouder in gesprek gaat met schoolbesturen over wat extra nodig is en de coördinatie op te pakken voor het aantrekken en begeleiden van zij- en nieuwe instromers in het onderwijs, te beginnen met informatievoorziening op een centrale plek. 

Gezondheidsverschillen 

Hoe gezond je bent en hoe oud je wordt, verschilt enorm per wijk. Voor corona was een verschil tussen Overvecht en Tuindorp al aanzienlijk en afgelopen anderhalf jaar en nu met het vaccineren wordt dat verschil weer pijnlijk duidelijk. Hier ligt een dure plicht voor de gemeente om deze tweedeling te overbruggen. 

De gezondheidsverschillen worden nu in beeld gebracht maar een meer samenhangende aanpak is nodig waardoor er op alle beleidsterreinen wordt gewerkt aan terugdringen van gezondheidsverschillen. Denk aan een gezondheidstoets bij elk raadsvoorstel. Wij komen hier op een later moment op terug. 

Van der Zweth: “Mooi dat er werk wordt gemaakt van extra ondersteuners jeugd bij de huisarts. Wij twijfelen over de vorm die gekozen is, maar willen dit wel een kans geven. We houden een vinger aan de pols!” 

De zorg staat onder druk door een tekort aan personeel. Wij vroegen de wethouder om een actieplan Utrecht zorgt. Wij vragen de wethouder daarbij aandacht te geven aan de mate waarin opleidingen aansluiten op de praktijk, de impact van een hoog aantal jonge en nieuwe medewerkers en de hoogte van de administratieve last en regeldruk. 

Financiële mishandeling ouderen 

In de commissie vroegen wij aandacht voor ouderenmishandeling en aan de gemeente om betrokken partijen bij elkaar te brengen om hier wat aan te doen. Het college komt niet verder dan “als er een maatschappelijk initiatief komt, zij dat ondersteunen”. Dit is onvoldoende, passief en te afwachtend. Wij dienen daarom een motie in om een coalitie tegen ouderenmishandeling te ondersteunen en aan de raad te laten weten wat daar uit komt. 

Schulden 

Dan over schulden. Het hebben van schulden heeft invloed op het inkomen maar ook zeker op de gezondheid van mensen. De proef in Overvecht om schulden zo snel mogelijk over te nemen en kwijt te schelden is helaas vroegtijdig gestopt door corona. De wethouder wil dit niet opnieuw oppakken. Wij willen verder experimenteren met het vergaand kwijtschelden van schulden om zo de schilderindustrie te breken en hier echt wat te veranderen. Daarom dienen wij een motie in die opnieuw oproept tot het doen van deze proef.

Participatie van bewoners is een farce

Een laatste aandachtspunt van onze fractie. Afgelopen acht jaar is participatie en samenwerking met bewoners constant een farce geweest. In veel debatten ging het er al over met voorbeelden als Croeselaan, Maliebaan, speelplaats De Kameleon en nog veel meer. De debatten stellen ons niet gerust. In de stad horen we dezelfde geluiden, nu wordt Ledig Erf als voorbeeld genoemd. Dit moet echt beter worden komende periode, we moeten durven openstaan voor de agenda van onderop. Bij o.a. het Mobiliteisplan zullen wij hier voorstellen voor doen, maar een verandering in cultuur en de manier van werken van dit college is hard nodig. 

Afsluitend  

De PvdA doet vandaag verschillende voorstellen om ongelijk te investeren voor gelijke kansen. Voorstellen die ongetwijfeld op linkse sympathie en wij hopen ook de steun van GroenLinks kunnen rekenen. Voorstellen die nu nodig zijn om de tweedeling in de stad tegen te gaan. Wij hopen dat de partijen in deze raad die keuze met ons maken. Voor een beter normaal in onze stad.