Werkbezoek aan Berlijn en Poznań: hoe kunnen we dakloze mensen helpen?

“Ik zag mezelf in de etalageruit: smerig, verwaarloosd, verslaafd. Dat was het breekpunt. Zo wil ik niet leven.” Dit verhaal van Karol was een van de indrukwekkende getuigenissen die we hoorden in Polen. Karol leefde jarenlang op straat en was verslaafd aan alcohol. Niets kon hem schelen, alleen de drank. Een leader van Barka, Andrzej, overtuigde hem om terug te gaan naar Polen. Op die plek ontmoetten wij hem. Hier woont hij in een gemeenschap en dat is cruciaal volgens hem. Het feit dat hij er niet meer alleen voor zichzelf is, maar zich ook om anderen bekommert heeft zijn leven radicaal veranderd.

De afgelopen dagen was ik op werkbezoek in Berlijn en Poznan om te zien en horen hoe ze daar dakloze mensen ondersteunen, in het bijzonder dakloze EU migranten. Dat is namelijk de snelst groeiende groep dakloze mensen in Utrecht. Wat kunnen wij leren van hun aanpak? Op uitnodiging van wethouder Rachel Streefland bezocht ik met collega raadsleden, medewerkers van de politie, Legers des Heils en de Tussenvoorziening diverse plekken waar dakloze mensen worden geholpen. Net als in Utrecht hebben ze hier te maken met een groeiende groep dakloze mensen.

Inspirerend vond ik hun fundamentele kijk op het vraagstuk: iedereen heeft recht op onderdak, het maakt niet uit wie je bent. Er wordt niet, zoals in Nederland, onderscheid gemaakt tussen “rechthebbend” en “niet rechthebbend”. Dat vonden ze zelfs een heel gekke vraag toen als wij vroegen of er verschillende rechten tussen groepen waren. Er zijn ook allerlei programma’s om mensen op hun rechten te wijzen, zowel offline als online in Whatsapp- en Telegramgroepen waar de doelgroep in zit,. Ook hebben ze in Berlijn permanente winteropvang: extra opvangplekken die van oktober tot april open zijn.

Maar de praktijk is natuurlijk weerbarstiger dan de theorie want er slapen in Berlijn heel veel mensen op straat. We zagen de tentenkampen midden in de stad. Het grootste probleem is, net als in Utrecht, onvoldoende woningen. Toch vond ik het inspirerend om te zien dat ze binnen wat mogelijk is wél veel aandacht hebben voor EU-arbeidsmigranten. Samen met vakbonden, belangenbehartigers, advocaten en sociaal raadslieden hebben ze aandacht voor ‘goed werk’. Maar ook het tegengaan van discriminatie en het bestrijden van vooroordelen behoorde tot de taken van organisaties die dakloze mensen helpen. Daarbij kregen ze ook best wat financiële ondersteuning van de EU. Allemaal onderwerpen die inspireren en die ik meeneem naar Utrecht. Wordt vervolgd dus!