Opinie: Waarom wordt een simpel plan voor bestaanszekerheid gedwarsboomd door het kabinet?

Dit is hoe het nu werkt: mensen met een laag inkomen en weinig spaargeld kunnen hun gemeentelijke belastingen kwijtgescholden krijgen. Maar in de praktijk is die hulp er alleen voor mensen die zó weinig spaargeld hebben dat het zinloos wordt een buffer op te bouwen voor als het even tegenzit. Een kapotte wasmachine of plotselinge zorgkosten: je kúnt er geld voor opzijzetten, maar als je daarmee al de grens voor kwijtschelding overschrijdt, gaat het geld naar de gemeente. Op deze manier straffen we kwetsbare inwoners voor gezond financieel gedrag. Bovendien zijn de regels erg ingewikkeld, dus mensen weten nauwelijks wat ze wel en niet ‘mogen’. Wij zien dagelijks hoe deze regeling mensen in de problemen brengt.

Vermogensgrens gelijktrekken met die voor bijstand

In Utrecht vinden wij dit onaanvaardbaar. Daarom willen we de vermogensgrens voor kwijtschelding van de belastingen verhogen, en gelijktrekken met die voor bijstand. Zo vragen we niet van mensen om (nog meer) langs het randje van de financiële afgrond te wandelen. Bovendien wordt het systeem simpeler: ­iedereen met een bijstandsuitkering kan automatisch kwijtschelding krijgen. Voor iedereen wordt het aanvragen veel makkelijker.

Goed idee? Ja, vinden de vier grote gemeenten, de VNG, het Nibud en organisaties die zich bezighouden met schuldhulpverlening. Ja, vindt ook de Tweede Kamer, die in 2021 en 2022 opriep om precies dit landelijk te regelen. En toch gebeurt het maar niet. Zelden is er zo’n brede consensus geweest dát een regel moet veranderen – en iedereen lijkt het ook eens over hóé. Maar kennelijk staat bestaanszekerheid als het concreet wordt ineens een stuk minder hoog op de prioriteitenlijstjes.

Utrecht wil het anders doen. Als we iets geleerd hebben van het toeslagenschandaal, dan is het wel dat je niet eindeloos kan blijven toekijken hoe mensen in de knel komen door onduidelijke en onrechtvaardige regels. Wij willen mensen met weinig geld écht helpen.

De gemeenteraad nam begin december een initiatiefvoorstel van GroenLinks en de PvdA aan. De strekking was: wij gaan de vermogensgrens dan maar zelf – als gemeente – ophogen. Tegen de wet, maar geleid door ons morele kompas. Tot een rechtszaak zal het Utrechtse besluit niet leiden, maar het stelde de minister van binnenlandse zaken (en eventueel daarna de invorderingsambtenaar) wel voor een keuze: gaan we dit gedogen, of het besluit vernietigen?

Utrecht staat met lege handen

Vlak voor kerst kwam het besluit van de minister: vernietigen. Het is onvoorstelbaar en zeer kwalijk dat de minister een poging om mensen die in de knel zitten te helpen actief tegenwerkt. In Utrecht staan we opnieuw met lege handen – sommige inwoners letterlijk.

De enige draai die het kabinet nu nog kan maken om zijn beloften over bestaanszekerheid enigszins waar te maken, is dit nu eindelijk landelijk te regelen. Dat kan bij wijze van spreken morgen geregeld zijn. Dan hoeven wij ons hier in Utrecht niet meer in onwettige bochten te wringen om te doen waartoe wij hier zijn: het helpen van onze inwoners. Dus, kabinet, voeg daden bij jullie woorden. Het is tenslotte de tijd van goede voornemens.