De Utrechtse raad bespreekt de komende tijd de Voorjaarsnota 2024. Er zullen veel debatten volgen, waar duidelijk zal worden welke keuzes er gemaakt zullen worden. Vandaag zijn de Algemene Beschouwingen, waar de fractievoorzitters van Utrechtse partijen een eerste reactie geven. Lees hier de bijdrage van fractievoorzitter Rick van der Zweth.
Vandaag bespreken we geen gewone Voorjaarsnota. Want we leven niet in een gewone tijd. We leven in een tijd waar de wind van extreemrechts stevig waait. In ons land en vanaf vandaag waarschijnlijk ook in het Europees Parlement.
Dit volgt op decennia van stevig neo-liberaal beleid waar de overheid, als hoeder van ons aller belang, die juist voor wat gemeenschappelijk en van iedereen belangrijk is moet staan, stevig is uitgekleed. Zo ook onze gemeente. Decennia zijn er taken naar de gemeente gegaan met stevige kortingen of sowieso te weinig budget. Het gevolg is een sociaal domein dat onder druk staat, een toenemende groep die geen woning kan vinden en dat dus steeds meer mensen afhaken. Dat is niet gek: als de overheid er niet meer voor je is, dan verlies je vertrouwen.
Dit afbraakbeleid zet door. Door de huidige demissionaire regering die Utrecht met een ongelooflijke “rekening van het rijk” opzadelt van maar liefst bijna €100 miljoen per jaar. Ruim een derde van de beïnvloedbare ruimte van het budget waar de gemeenteraad überhaupt. Het extreemrechtse kabinet in wording doet daar nog een paar scheppen bovenop: er volgen nog meer flinke kortingen op gemeentes met grote financiële problemen als gevolg. Het liefst zo dat het minderheden hard raakt, bijvoorbeeld door het afschaffen van de LVV waardoor we terug bij af zijn. Wéér de bed-bad-brood-discussie: weer dakloze mensen aan hun lot overlaten en ze dan niet mogen helpen van het Rijk.
Dat is wat we vandaag bespreken. Kortingen zo groot dat het mensen raakt die het meest kwetsbaar zijn en dat het een voedingsbodem kan zijn voor nog meer verdeling en zelfs haat. Het brengt ons bij de vraag waar we in Utrecht voor gaan staan. Eén van de weinige plekken in het land waar bewoners verkiezing op verkiezing een heel ander geluid laten horen. Ongetwijfeld ook weer vandaag.
In Utrecht geven we gehoor aan alles dat niet voor zichzelf kan opkomen. Mensen die kwetsbaar zijn of financieel in de knel zitten. Voor de natuur en het milieu dat steeds meer onder druk staat. Voor mensen die zichzelf willen zijn, dat afgelopen zaterdag uitbundig hebben gevierd, maar bijna dagelijks intimidaties te voortduren krijgen. Daarvoor opkomen betekent voor ons, als PvdA, dat we koers moeten houden. De prioriteiten van het coalitieakkoord moeten worden uitgevoerd: zorg dragen voor kansengelijkheid, het beslechten van de woningnood en klimaatverandering tegengaan.
Dat zien we terug de voorjaarsnota: ondanks de bezuinigingen, gaan er nog steeds miljoenen naar het bestrijden van armoede en schulden, naar het investeren in groen. Er wordt vrijwel niet bezuinigd op onderwijs. En de omslag naar Volkshuisvesting zetten we voort door een stop te zetten en speculatie, leegstand en uitverkoop van betaalbare woningen. Dit kan alleen door eerlijke keuzes te maken. De sterkste schouders de zwaarste lasten te laten dragen. En te bezuinigingen daar waar het niet meteen de meest kwetsbare Utrechters raakt.
Voor ons zit er ook pijn tussen: de enorme korting op de bijzondere bijstand. Hoe pijnlijk is het als je na tien jaar in een schuldentraject eindelijk een eigen woning krijgt en – om die te kunnen inrichten – meteen weer met een schuld moet beginnen? Wat doet dat mentaal met iemand? Het raakt de bestaanszekerheid van mensen in de kern. Bestaanszekerheid; de grote belofte die het nieuwe extreemrechtse kabinet ook weer laat liggen. Het is een zware tijd waar het kompas voor wat kwetsbaar is stevig afgesteld moet staan. Zo zullen wij deze Voorjaarsnota en alle voorstellen beoordelen.
Het is geen gewone tijd. Maar als geruststelling de woorden uit socialistische traditie van Henriette Roland Holst: “De zachte krachten zullen zeker winnen.”
