Bezuinigen door rekening van het rijk

Het zijn spannende tijden. Terwijl een radicaalrechts kabinet de trappen van het bordes beklimt, met alle onzekerheid en gevaren van dien, staan we in Utrecht voor de grootste opgave in jaren: er moet flink bezuinigd worden. 

De kans is groot dat u het in het nieuws heeft gelezen: de gemeente heeft een financieel tekort, met name door bezuinigingen van Den Haag. Als Utrechtse fractie krijgen wij veel berichten van leden, waarin zij hun zorgen hierover aan ons meegeven. Wij delen deze zorgen. De inzet van de PvdA is altijd geweest om kwetsbare Utrechters uit de wind te houden bij bezuinigingen. De afgelopen weken voerde de Utrechtse raad debat over de Voorjaarsnota. In die debatten hebben wij belangrijke dingen overeind kunnen houden. We moesten ook pijnlijke keuzes maken, omdat de rekening van het Rijk zo groot is. Met deze brief willen wij onze inzet verder toelichten. 

Veel van wat we belangrijk vinden hebben we kunnen behouden: we houden de opvang voor dakloze mensen open, ook voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Onze Utrechtse inzet op jeugdhulp en jongerenwerk blijft ongedeerd. We blijven alles op alles zetten om de woningbouw aan te jagen en daar vooral in te zetten op betaalbaar wonen. Er wordt niet bezuinigd op de U-pas en uitkeringen voor mensen met een laag inkomen. De buurt- en wijkaanpak, waarmee inwoners een stem krijgen in de inrichting van hun buurt, blijft overeind. Om dat allemaal te kunnen betalen, verhogen we onder andere de OZB en de toeristenbelasting. Het is gelukt in het debat om de amateurkunst te behouden, daarvoor vragen we een eerlijke bijdrage van grotere culturele instellingen. Om EU-arbeidsmigranten te blijven helpen met integreren, mag dat ten koste gaan van dienstverlening voor expats met meer geld die zichzelf beter kunnen redden. Sporttarieven stijgen meer voor gezinnen met meer geld zodat we gezinnen met minder geld ontzien.  

Dat vinden wij niet meer dan eerlijk. Dát is ongelijk investeren voor gelijke kansen. 

Maar dat er dan nog steeds moeilijke keuzes gemaakt moeten worden, en dat die keuzes pijn doen, is helaas onvermijdelijk. Het neemt niet weg dat er op sommige dingen bezuinigd moet worden, terwijl we die liever óók zouden ontzien. Maar die luxe hebben we op dit moment niet: de rekening van het Rijk is te hoog. We weten dat dit bij inwoners voor onrust heeft gezorgd. Er zijn organisaties die te horen krijgen dat hun budget, subsidie of regeling wegvalt. In sommige buurten zullen voorzieningen verdwijnen, verbeteringen uitgesteld worden of ruimtelijke plannen wijzigen. Wij nemen alle zorgen en vragen uiterst serieus en roepen iedereen op deze met ons te delen. Dat nemen wij mee in ons werk. 

Dat de gemeente Utrecht met een groot tekort te maken heeft, komt niet uit de lucht vallen. Het vorige kabinet-Rutte heeft besloten om flink te bezuinigen op het geld dat gemeentes van de landelijke overheid krijgen. Verreweg het grootste deel van de inkomsten van Nederlandse gemeentes komt direct uit Den Haag. Bijna iedere gemeente in Nederland heeft de komende jaren met een groot financieel tekort te maken door deze rekening van het Rijk. 

Het is al erg genoeg dat we nu een radicaal-rechtse regering hebben, met openlijk racistische ministers. Het kabinet-Wilders I doet intussen ook nog een schepje bovenop het tekort van gemeentes. Bijvoorbeeld door doodleuk de verhoging van het minimumloon terug te draaien, waardoor veel Nederlanders in bestaansonzekerheid blijven leven. Het is dan aan gemeentes om hun inkomen te ondersteunen, zodat ze niet onder het bestaansminimum zakken. Of door de Landelijke Vreemdelingen Voorziening af te schaffen, een regeling waarmee gemeentes opvang (bed/bad/brood) bieden aan uitgeprocedeerde asielzoekers. Prijskaartje voor Utrecht: 4 miljoen euro per jaar. En deze mensen komen straks op straat terecht, wat de nu al hoge druk op de opvang voor dakloze mensen in Utrecht vergroot. Door de btw op boeken en cultuur te verhogen komen Utrechtse scholen, sportverenigingen en culturele instellingen in financiële problemen. En zo is er nog veel meer. Als gemeente proberen we waar het kan te ondersteunen, maar het is op deze manier dweilen met de kraan open. 

Voormalig premier Mark Rutte hield bij zijn afscheid een toespraak over zijn premierschap, maar vergat het daar over één van zijn belangrijkste erfenissen te hebben. De landelijke overheid heeft de afgelopen jaren steeds meer taken uitbesteed aan gemeentes. De uitvoering van de bijstand, begeleiding van mensen naar werk, jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning (zoals hulp bij huishouden) en het op gang houden van woningbouw. Onderwijs, opvang van dakloze mensen, asielopvang, veiligheid op straat, contact met de burger zijn ook in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van gemeentes. Tegenover al deze taken staat niet genoeg budget. Gemeentes moeten steeds meer, maar krijgen steeds minder geld.  

De enige juiste oplossing voor de problemen in Utrecht is dat Den Haag de bezuiniging terugdraait. Zolang het kabinet-Wilders die verantwoordelijkheid niet neemt, moeten wij in Utrecht de rotzooi opruimen. Dat betekent concreet dat we nu een tekort van 90 miljoen euro hebben op te lossen. Dat is een gigantisch bedrag: bijna een derde van alle uitgaven waar we als gemeenteraad vrij over kunnen beslissen. Onze inzet is daarbij altijd helder geweest: we moeten kwetsbare Utrechters zoveel mogelijk uit de wind houden.