Rick van der Zweth blikt terug op de behandeling van de programmabegroting

In Den Haag is er elk jaar Prinsjesdag. Hét moment dat de financiële plannen bekend worden. En dat de kranten vol staan over de hoedjes en kleding die de Kamerleden dragen.

In Utrecht hebben we net zo’n dag. Alles over de financiën, wel zonder de hoedjes en vaak eigenlijk ook wel zonder de media aandacht. Dat moment is de Programmabegroting. Een belangrijk moment in het politieke jaar waarin het college (in Utrecht bestaande uit GroenLinks, D66 en ChristenUnie) bekend maakt wat hun financiële voornemens zijn voor komend jaar. 

 Kaasschaaf versus echte keuzes 

Vlak voor de zomer werd bekend dat Utrecht er financieel helemaal niet zo goed voor stond. Sterker nog, er zou  gaan worden bezuinigd volgens het college. Maar liefst t/m €13 miljoen per jaar. Hoe? Dat was nog onbekend, maar zou worden aangekondigd bij de Programmabegroting. Nou, dat bleek.

Donderdag 19 september ontving de gemeenteraad de Programmabegroting voor 2020. Daar vielen twee dingen op. Ten eerste waren de bezuinigingen t/m €13 miljoen opeens verdwenen. Er waren twee ‘onvolkomenheden’ ontdekt. De bezuinigingen bleken daardoor ‘maar’ rond de €6 miljoen te liggen. Een meevaller, maar wel ontzettend slordig. Ten tweede bleek de overgebleven bezuinigingstaakstelling ingevuld zonder politieke keuzes.

Het college heeft gekozen voor de kaasschaaf en bezuinigt overal kleine beetjes weg. Zonder inhoudelijke agenda werden er bedragen, tot de kleinste bedragen aan toe, bij elkaar gesprokkeld. Als PvdA riepen we juist op om echte keuzes te maken, in plaats daarvan kregen we een schot hagel aan bezuinigingen. 

In de laatste week van oktober waren de commissiedebatten over de begroting. De politieke partijen gaan dan met elkaar in discussie over de voornemens van het college en wat zij belangrijk vinden. Dit zijn leuke debatten maar met heel strakke afspraken over de tijd. De PvdA had 45 minuten om het over alle onderwerpen te hebben, van groen en openbare ruimte tot armoedebestrijding tot economie. Dit betekent als PvdA keuzes maken: waar wil je écht iets proberen te veranderen? Wij hebben daarom de meeste tijd besteed aan wonen, armoedebestrijding, onderwijs en zorg. Belangrijke onderwerpen die, zoals we weten, steeds meer onder druk komen te staan. 

Dit moet allemaal tot wasdom komen in het slotdebat, waar de besluiten worden genomen. Op 14 november was het eindelijk zo ver. De dag begint om 11:00 met de Motiemarkt. Daar liggen de moties van alle politieke partijen geprint, zodat iedereen weet waar zij later over moeten gaan stemmen. Daar cirkelen de raadsleden om elkaar heen, zoekend naar moties rondom de onderwerpen waar zij over gaan. 

Debat 

Om 14:00 begint het slotdebat. De politieke partijen houden daar hun politieke betoog en dienen moties/amendementen in wat er allemaal anders moet. Nadat de VVD en GroenLinks het woord hebben gevoerd bij het slotdebat, komt Rick (met de PvdA als 2e oppositiepartij) aan het woord. Wij vertelden ons verhaal voor een Utrecht met kansen voor iedereen. Wij gaven aan dat het debat van afgelopen tijd, over de vele en vaak kleine bezuinigingen, niet mag afleiden van het feit dat het college niets voorstelt voor betaalbare woningen, het bestrijden van armoede en voor het garanderen van goed onderwijs. Vervolgens dienden wij onze tegenbegroting in. Een begroting met de keuzes van de PvdA voor een ongedeelde stad en de broodnodige investeringen die daar voor nodig zijn.  

PvdA Moties 

Na het grote verhaal en onze tegenbegroting, dienden wij onze moties in. Ook dit jaar met een mooi resultaat. Verschillende moties hebben het gehaald: 1) dankzij ons riep bijna de gehele gemeenteraad op om meer gebruik te maken van de U-pas, 2) er komt eindelijk een actieplan voor vitale winkelgebieden, 3) er worden extra maatregelen genomen tegen oneigenlijk verhuur via Airbnb en 4) er komt een plan rondom de re-integratie van jongeren die hun straf hebben uitgezeten. Andere moties hebben het niet gehaald, zoals 1) onze oproep om te stoppen met de verkoop van sociale huurwoningen in NoordWest (o.a. Zuilen) en Zuid (o.a. Hoograven), 2) om de wensen van scholen leidend te maken bij het oplossen van het lerarentekort en daarbij geen taboes te hanteren en 3) onze oproep de voorlichting van de U-pas op locatie bij ouderen thuis niet alleen maar bij een vrijwilliger neer te leggen. Ideeën die het helaas niet hebben gehaald, maar waar wij zeker aan vast zullen houden. 

Na het debat begon de stemming. De klok telt inmiddels 23:30. Vervolg passeren ca. 100 voorstellen, moties en amendementen waarover de gemeenteraad (digitaal) moet stemmen. In de pauzes hebben wij met de fractie al steeds afgestemd wat we verwachten waar te stemmen. Na een dik uur stemmen, wordt de vergadering rond 00:30 gesloten. Het klinkt laat, maar dit is zeker de vroegste eindtijd van afgelopen jaren. En daarna? Daarna de welverdiende borrel.