Slotdebat Programmabegroting: PvdA maakt andere keuzes

Vandaag, 3 december, behandelt de Utrechtse gemeenteraad de Programmabegroting voor 2021. Het college (GroenLinks, D66 en de ChristenUnie) presenteert haar financiële plannen voor de komende periode. Bij deze behandeling heeft de gemeenteraad de mogelijkheid om, met moties en amendementen, wijzigingen in de plannen te realiseren. Wij zijn het met veel keuzes niet eens en hebben daarom een tegenbegroting ingediend. Hieruit volgen moties over onder andere werkgelegenheid, onderwijs, cultuur en wonen.

Nietsontziend virus

Rick van der Zweth begint zijn beschouwing met een persoonlijk verhaal. Rick: “Dit jaar staat vrijwel volledig in het teken van een nietsontziend virus. Dat heb ik ook zelf meegemaakt. Gezien zijn leeftijd schrok ik al toen ik hoorde dat mijn opa het virus had opgelopen in het verzorgingstehuis waar hij sinds kort zat. Lang leek het hem niets te doen, behalve dat hij erg moe was, en hield hij zich goed. Na tien dagen begonnen enorme hoestbuien en spierpijn, en zo’n 48 uur later was hij overleden.

Het leed dat het virus veroorzaakt is immens. De cohort afdeling waar mijn opa zat, groeide gedurende de tweede golf met de dag. In een plek waar de meest kwetsbare mensen wonen, is het virus een ware nachtmerrie. En ook na zijn overlijden, is het virus er. Afscheid nemen in beschermende kleding, weinig mensen op de uitvaart, je moeder geen knuffel kunnen geven en de weken erna niet als familie af kunnen spreken”.

Sociaal-economische impact

Dat leed gaat natuurlijk over onze gezondheid en die van onze naasten, maar ook over nog veel meer. Heel veel Utrechters hebben hun werk verloren en maken zich nu zorgen of zij kunnen rondkomen. Ondernemers hebben grote investeringen gedaan om hun zaak corona-proof te maken en moesten toch weer helemaal dicht. Theatermakers die hun voorstelling in première zouden zien gaan, toen weer niet, dan voor klein publiek, wat uiteindelijk ook niet door ging. Dan is er een groeiende groep Utrechters die is aangewezen op de voedselbank, en dat in een tijd dat de pakketten steeds leger raken. De gevolgen zijn enorm voor iedereen en hebben de bestaande verschillen in onze stad, tussen mensen die altijd alle kansen kunnen pakken en zij die dit niet kunnen, blootgelegd en vergroot.

Solidariteit onder druk

Gelukkig zien we veel solidariteit in onze stad. Mensen kijken om naar elkaar. Maar als de crisis steeds langer duurt, is het de vraag hoe we dat vol kunnen houden. De verdeeldheid, ook over het virus, neemt zienderogen toe. Dit vraagt een rol van de politiek die omkijkt naar de mensen die het meest kwetsbaar zijn en een overheid die perspectief blijft bieden.

Wij missen oplossingen voor de grote vraagstukken

Dat zien wij echter niet terug in deze begroting. Het college biedt geen duurzame oplossing voor de grote vraagstukken die nu voorliggen, zoals toenemende armoede, kansenongelijkheid in het onderwijs, het tekort aan betaalbare woningen en toenemende gezondheidsverschillen. Er worden weliswaar miljoenen uitgetrokken voor acute hulp komend jaar – wat hard nodig is – maar het college doet niets om de bestaande achterliggende problemen op te lossen voor de jaren daarna.

Tegenbegroting met sociale keuzes

Het college haalt in plaats daarvan investeringen naar voren in fietspaden en de openbare ruimte. Dit zijn zaken die nu in het geheel niet urgent zijn en sectoren waar mensen niet hun werk verliezen. Juist nu moet er een overheid zijn met een visie op de stad en wat deze crisis heeft blootgelegd. Hoe gebruiken we deze crisis om de tweedeling tegen te gaan? Hoe zien we Utrecht daarna en hoe zorg je voor kansengelijkheid in onze stad? Als je dat wil, is het nodig om structureel te investeren in werk voor iedereen, het tegengaan van achterstanden in het onderwijs, armoederegelingen op te hogen en zorg in de wijk te versterken. Wij maken die keuzes wel en dienen daarvoor een amendement met onze Tegenbegroting in.

Goed werk

Iedereen heeft recht op werk. Naast inkomen zorgt het voor sociale contacten maar ook voor eigenwaarde. De heer Dijkstra zei dat mooi bij het door hem aangeboden initiatiefvoorstel: “Juist in Nederland is wat je doet ook zo belangrijk voor wie je bent. Wie geen werk heeft, zoekt bij de vraag wat je doet naar woorden.” Werk is zo veel meer dan inkomen alleen. Wij hebben daarom ons Utrechtse Plan van de Arbeid gepresenteerd, een werkgelegenheidsoffensief om mensen aan het werk te helpen én houden. Vandaag doen wij alvast enkele voorstellen.

• Er is veel maatschappelijk werk dat in onze stad kan worden gedaan, zoals hulp op scholen, (sport)parkbeheerders, wijkconciërges, et cetera. Juist daar kunnen we mensen uit de bijstand en aan het werk helpen. Het college gaat kijken of basisbanen samen met organisaties uit de stad gefinancierd kunnen worden. Dat is echter allerminst zeker en ook als dat niet lukt moeten we ervoor zorgen dat er basisbanen komen. Wij dienen daarom een motie in voor de zomer sowieso met een plan te komen, ook als het met organisaties in de stad niet lukt.
• Het is tijd om serieus werk te maken van het terugdringen van externe inhuur bij de gemeente, ook bij de hogere salarisschalen. Het totaal aan uitgaven aan externe inhuur neemt elk jaar verder toe en we verliezen veel kennis wanneer ambtenaren na een klus weer vertrekken. Personeel dat vast werk doet, moet zo veel mogelijk in eigen dienst komen. Wij dienen een amendement in om maximaal 10% externe inhuur van het personeelsbestand te hebben in 2024 en hierover te rapporteren, de afspraken over externe inhuur t/m schaal 9 houden we in stand.
• Veel mensen verliezen hun werk terwijl er in de zorg, het onderwijs en bij de politie grote personeelstekorten zijn. Mensen moeten actief ondersteund worden om zo laagdrempelig en makkelijk mogelijk in deze sectoren aan het werk te kunnen. Wij dienen daarom een motie in om een loket in te richten voor de overstap naar de zorg, het onderwijs of de politie, gecombineerd met aangewezen omscholingsbudgetten en werkmatchers.

Jongeren

Jongeren worden had geraakt door de coronacrisis. Zij verliezen bovengemiddeld vaak hun werk, stages zijn niet te vinden, de achterstanden in het onderwijs lopen verder op en er zijn zorgen op de mentale gezondheid voor jongeren.

• De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd heeft zorgen geuit over het effect van corona op het fysieke en mentale welzijn van jongeren, o.a. vanwege onveilige thuissituaties of omdat jongeren uit beeld zijn geraakt. Wij vragen al langer om praktijkondersteuners Jeugd bij huisartsen en huisartsen geven die behoefte zelf ook aan. Het college maakt slechts 6 fte voor ondersteuning bij de Buurtteams beschikbaar. Meer is nodig, daarom dienen wij de volgende motie in die oproept de behoefte bij huisartsen te inventariseren, dit aan de raad te rapporteren en op de uitkomsten te anticiperen.
• Corona zorgt voor meer achterstanden in het onderwijs en dit raakt bovengemiddeld vaak kinderen van ouders met een lager inkomen. Het is niet reëel om te verwachten dat dit binnen het reguliere onderwijs opgelost kan worden. Het is nodig om voor de lange termijn een plan van aanpak hiervoor op te stellen, wij dienen daarom een motie in.
• Cultuur is van groot belang voor de ontwikkeling en moet voor alle kinderen beschikbaar zijn. Corona raakt het inkomen van veel gezinnen, wat zorgt voor een groter beroep op het Jeugd Cultuur Fonds waardoor er nu een klein bedrag tekort is voor het aantal aanvragen. Wij dienen een motie in om het coronasteunpakket van het Rijk voor de culturele sector te benutten dat jongeren mee kunnen blijven doen aan culturele activiteiten.
• Speelplaats De Kameleon is een prachtige plek voor kinderen waar vrijwilligers elke dag hard aan werken. Zij worden echter gefrustreerd i.p.v. geholpen door de gemeente: het is onduidelijk bij wie ze moeten zijn, kunnen geen aanspraak maken op potjes voor vergroening en een opknapbeurt, et cetera. We zeggen het al vaker: participatie moet echt beter bij dit college. Wij dienen een motie in om de speelplaats dezelfde mogelijkheden te geven als een speeltuin en om met de bewoners samen een plan van aanpak te ontwikkelen.

Wonen

Wonen is een grondrecht en Utrecht slaagt er in het geheel niet in hier mensen een eerlijke kans te bieden. Inkomen is steeds meer bepalend of je een plek kan vinden in onze stad, en zelfs voor mensen met een baan en prima inkomen is het inmiddels niet meer te doen. De PvdA maakt zich hier al een hele tijd druk om en het roer moet echt om.

• Dit college spreekt nog altijd over de ‘woningmarkt’ terwijl het zou moeten gaan over Volkshuisvesting. De woorden die we hiervoor gebruiken doen ertoe en maken uit voor hoe we over het probleem en de oplossingen praten. Wij dienen daarom een motie in om bij alle ruimtelijke en P&C stukken voortaan te spreken over Volkshuisvesting, wat gaat om het realiseren van voldoende en betaalbare woningen.
• Voor leefbare wijken zijn goedlopende winkelgebieden van groot belang. Veel winkelgebieden hebben het zwaar, ook al voor corona bleek uit het onderzoek van STEC, en dat is alleen erger meer geworden. Het is nodig om een plan van aanpak op te stellen voor alle winkelgebieden met een te lage score, de vervolgacties met bijbehorende instrumenten te benoemen en doelen te formuleren. Hier dienen wij een motie op in.
• Wat betreft veiligheid in de wijken. Steeds meer steden en burgemeesters kiezen voor flexibele i.p.v. vaste camera’s. Dit geeft de mogelijkheid om de plek aan te passen aan problematiek die verplaatst, zoals jongerenoverlast.

Tot slot

Dit waren onze punten voor de begroting dit jaar. Onze focus ligt op werk voor iedereen en de benodigde investeringen voor de bestaanszekerheid op de lange termijn. Juist nu is een overheid nodig die deze keuzes durft te maken en er is voor bewoners die het nodig hebben. Alleen dan kunnen we zorgen voor kansengelijkheid voor Utrechters.

Afsluitend staat Rick stil bij de mensen in de stad die zich in deze tijd een slag in de rondte werken. Rick: “Mijn fractie wil grote waardering uitspreken voor iedereen die Utrecht gezond en veilig houdt. En natuurlijk ook al die ambtenaren van de gemeente, van de ondersteuning hier op het stadhuis tot aan de ambtenaren van het Stadskantoor, die zich elke keer hebben moeten aanpassen door corona en geweldig werk hebben verricht voor de stad in een bijzonder onzekere tijd”.